Το όνομα της Γκρέτα Γκάρμπο είναι συνώνυμο της απόλυτης σταρ και του αινιγματικού μυστήριου. Παρά το γεγονός ότι έχουν περάσει πάνω από 80 χρόνια από την κορύφωση της καριέρας της στον κινηματογράφο, η Γκρέτα Γκάρμπο παραμένει θρύλος, μια φιγούρα γεμάτη μυστήριο και ταυτόχρονα μια σπουδαία ηθοποιός. Ο ακατέργαστος και αμφίσημος ερωτισμός της, η εξωτερική της μελαγχολική ψυχρότητα και η εσωτερική της φλόγα δημιούργησαν ένα μοναδικό φαινόμενο, αξεπέραστο μέχρι σήμερα.

Μάλιστα, η Σουηδή ηθοποιός Γκρέτα Γκάρμπο αγαπούσε την Ελλάδα, είχε επισκεφθεί και τη χώρα μας, αφού ταξίδεψε ανώνυμα με το πολυτελές γιοτ Christina του Έλληνα μεγιστάνα της ναυτιλίας Αριστοτέλη Ωνάση, και φωτογραφήθηκε μπροστά στην Ακρόπολη κατά την επίσκεψή της στην Αθήνα στις 17 Σεπτεμβρίου 1955.

Τότε τα ελληνικά δημοσιεύματα φούντωναν τις φήμες για τη σχέση της με τον εφοπλιστή. Φυσικά τίποτα από αυτά δεν επιβεβαιώθηκε. Εκείνη την εποχή, η διάσημη ηθοποιός απολάμβανε τη ζωή της στην Ευρώπη, μετά την πρόωρη αποχώρησή της από τον κινηματογράφο.

Η Σουηδή ηθοποιός αποσύρθηκε από την υποκριτική σε ηλικία μόλις 36 ετών, στο απόγειο της δόξας της. «Για λίγο», όπως η ίδια είχε πει, έζησε την απόλυτη φήμη και τα υπόλοιπα 49 χρόνια τα πέρασε μακριά από τα φώτα της δημοσιότητας, συχνά κάτω από μια ομπρέλα ή ένα μεγάλο καπέλο. Με αυτό τον τρόπο ενίσχυσε τη μυθολογία γύρω από την προσωπικότητά της, δημιουργώντας φήμες, ιστορίες και εικασίες για τη ζωή της, τους πολλούς έρωτές της και την υποθετική επιστροφή της στον κινηματογράφο, η οποία όμως δεν πραγματοποιήθηκε ποτέ. Μετά τον θάνατό της, γράφτηκαν δεκάδες βιογραφίες, επιβεβαιώθηκαν μερικές φήμες και άλλες έμειναν ανεπιβεβαίωτες, ενισχύοντας ακόμα περισσότερο το μύθο της.

Γεννημένη πριν από 120 χρόνια, στις 18 Σεπτεμβρίου 1905, η Γκάρμπο παραμένει μια εμβληματική μορφή της χρυσής εποχής του Χόλιγουντ, έχοντας γυρίσει συνολικά 27 ταινίες. Παρά την εκτεταμένη δημοσιότητα γύρω από την προσωπική της ζωή, η ίδια κατάφερε να κρατήσει μεγάλο μέρος της ως αίνιγμα, ενισχύοντας τη φήμη της ως απόλυτης κινηματογραφικής εικόνας.

Η φτώχεια και τα πρώτα βήματα

Η Γκρέτα Λοβίσα Γκούσταφσον γεννήθηκε σε μια υποβαθμισμένη γειτονιά της Στοκχόλμης από φτωχούς εργάτες και είχε δύο μεγαλύτερα αδέλφια. Η οικογενειακή φτώχεια ήταν τέτοια, που ο εργοδότης του πατέρα της πρότεινε να την υιοθετήσει, κάτι που η μητέρα της αρνήθηκε. Μεγάλωσε σε δύσκολες συνθήκες, θυμόταν τα ατελείωτα, γκρίζα χειμωνιάτικα βράδια στο μίζερο σπίτι της, με τη μητέρα της να ράβει παλιά ρούχα αναστενάζοντας. Στα 14 της χρόνια έχασε τον αγαπημένο της πατέρα από ισπανική γρίπη και μπήκε νωρίς στη βιοπάλη, δουλεύοντας αρχικά σε κουρείο και αργότερα σε μεγάλο πολυκατάστημα, όπου έκανε και τα πρώτα της βήματα ως μοντέλο για καπέλα. Το 1922, ο σκηνοθέτης Έρικ Πέτσλερ της εμπιστεύτηκε έναν μικρό ρόλο στην κωμωδία Peter the Tramp, ενώ στη συνέχεια σπούδασε στη Βασιλική Ακαδημία Δραματικής Τέχνης της Στοκχόλμης με υποτροφία για δύο χρόνια.

Σταμάτησε τις σπουδές της όταν την ανακάλυψε ο κορυφαίος τότε σκηνοθέτης της Σουηδίας, Μόριτς Στίλερ. Ο Στίλερ έγινε μέντοράς της, της άλλαξε το όνομα σε Γκάρμπο και την καθιέρωσε ως πρωταγωνίστρια σε δύο ταινίες του, με τη δεύτερη, Streets of Sorrow, να κερδίζει την προσοχή σε όλη την Ευρώπη.

Η Σφίγγα της Σουηδίας στο Χόλιγουντ

Όταν ο Στίλερ δέχτηκε πρόταση να πάει στο Χόλιγουντ, επέμεινε να πάρει μαζί του και τη Γκάρμπο. Το ζευγάρι έφτασε στη Νέα Υόρκη στις 5 Ιουλίου 1925, αποφεύγοντας τον Τύπο, δημιουργώντας μυστήριο γύρω από τη νέα σταρ. Η Γκάρμπο γρήγορα χαρακτηρίστηκε «Η Σφίγγα της Σουηδίας», ενώ η MGM ενίσχυσε τη μυστηριώδη εικόνα της με «ερασιτεχνικές» φωτογραφήσεις.

Η πρώτη μεγάλη επιτυχία

Η πρώτη της ταινία στο Χόλιγουντ, Ο Χείμαρρος (1926) του Μόντα Μπελ, την καθιέρωσε αμέσως ως πρωταγωνίστρια. Ο Στίλερ όμως, παρότι την καθοδήγησε, δεν μπόρεσε να συνεννοηθεί με το στούντιο και επέστρεψε στη Σουηδία το 1928, όπου πέθανε.

Απόμακρη και μαγνητική

Η Γκάρμπο, όπως προέβλεψε ο Στίλερ, έγινε σύντομα θρύλος. Στο πλευρό του Τζον Γκίλμπερτ, μεγάλου έρωτα της ζωής της, στην ταινία Flesh and the Devil (1926), μάγεψε κοινό και κριτικούς. Απόμακρη, αινιγματική και μελαγχολική, καθιέρωσε νέους όρους στον κινηματογραφικό ερωτισμό και τις αμοιβές, απαιτώντας παράλληλα έλεγχο στην παραγωγή και τον σκηνοθέτη.

Ταινία και κλασικά έργα

Ο φόβος της MGM για τη βαριά προφορά της καταρρίφθηκε όταν οι πρώτες ομιλούσες ταινίες της, Άννα Κρίστι και Ρομάντζο, γνώρισαν τεράστια επιτυχία. Ακολούθησαν κλασικά έργα όπως Γκραντ Οτέλ, Άννα Καρένινα, Mata Hari, Βασίλισσα Χριστίνα, Μαρία Βαλέφσκα, Η Κυρία με τις Καμέλιες και Νινότσκα, με τις τελευταίες δύο να της χαρίζουν υποψηφιότητες για Όσκαρ. Με τις νατουραλιστικές ερμηνείες της, έφερε ρεαλισμό στην υποκριτική του Χόλιγουντ.

Απόσυρση και μοναχικότητα

Η Γκάρμπο αποσύρθηκε το 1941, στα 36 της χρόνια, απογοητευμένη από την κομεντί Two-Faced Woman και την απομάκρυνση του κοινού. Το 1955 τιμήθηκε με Όσκαρ για την προσφορά της, χωρίς να παραστεί στην τελετή.

Η προσωπική της ζωή ήταν γεμάτη μοναξιά, κατάθλιψη και έντονο ερωτισμό. Είχε σχέσεις με άνδρες και γυναίκες, ενώ ο Τζον Γκίλμπερτ υπήρξε ο πιο σημαντικός έρωτας της ζωής της. Σημαντικές σχέσεις είχε επίσης με τη συγγραφέα Μερσέντες ντε Ακόστα και τον μαέστρο Λέοπολντ Στοκόφσκι, ενώ κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, συμμετείχε σε ένα ερωτικό τρίο με τον Γκέοργκ Σλι και τη σύζυγό του Βαλεντίνα.

Η μαγεία της Γκάρμπο

Ζώντας μακριά από τα φώτα, συλλέγοντας έργα τέχνης και διατηρώντας ερωτικούς δεσμούς, η Γκάρμπο έζησε τελικά μια ζωή ως φάντασμα. Στα τέλη της δεκαετίας του ’80, αρρώστησε στα νεφρά, υποβλήθηκε σε αιμοκαθάρσεις και πέθανε στις 15 Απριλίου 1990. Ενταφιάστηκε κατόπιν της επιθυμίας της στη Στοκχόλμη.

Σήμερα, οι ταινίες της έχουν κυρίως μουσειακό ενδιαφέρον, αλλά η επίδρασή της στην κινηματογραφική υποκριτική και η μαγεία της μπροστά στην κάμερα παραμένουν αδιαμφισβήτητες. Η Μπέτι Ντέιβις χαρακτήρισε την ερμηνεία της στη Νινότσκα «καθαρή μαγεία», ενώ η Ντολόρες ντελ Ρίο έλεγε ότι «είχε διαμάντια στα κόκαλά της και ένα φως που πάλευε να βγει από μέσα της».