Τεράστιες διαφορές στην ποιότητα της παιδείας μεταξύ των κρατιδίων αναδεικνύει η έρευνα του Ινστιτούτου για την Γερμανική Οικονομία (IW) και της Πρωτοβουλίας για μια Νέα Κοινωνική Οικονομία της Αγοράς (INSM). Η κατάσταση επιδεινώνεται σταθερά, ενώ σημαντικό ρόλο στις επιδόσεις των μαθητών φαίνεται ότι διαδραματίζουν η γλώσσα που μιλούν οι οικογένειές τους στο σπίτι και τα χρήματα που επενδύει για την παιδεία κάθε κρατιδιακή κυβέρνηση.
Για 20ή φορά πρώτη στην κατάταξη βρίσκεται η Σαξονία, ενώ ακολουθούν η Βαυαρία, το Αμβούργο, η Βάδη – Βυρτεμβέργη, η Θουριγγία και η Έσση. Στην 7η θέση βρίσκεται το Ζάαρλαντ, στην 8η το Σλέσβιγκ-Χολστάιν και στην 9η το Μεκλεμβούργο-Πομερανία και στις τελευταίες θέσεις κατατάσσονται η Κάτω Σαξονία, το Βερολίνο, η Ρηνανία – Παλατινάτο, η Σαξονία-‘Ανχαλτ και το Βρανδεμβούργο, με τελευταία μεταξύ των 16 ομόσπονδων κρατιδίων την Βρέμη.
Σύμφωνα με τον υπεύθυνο του ΙW για την έρευνα ‘Αξελ Πλούνεκε, η κατάσταση «συνέχισε το 2023 να επιδεινώνεται ελαφρώς» και σε σύγκριση με το 2013 το γερμανικό εκπαιδευτικό σύστημα φαίνεται να έχει σημειώσει απώλειες σε βασικούς τομείς, όπως η ενσωμάτωση, οι εκπαιδευτικές ευκαιρίες και η ποιότητα των σχολείων. Όπως έδειξε η τελευταία έρευνα PISA για την Γερμανία, η ομάδα μαθητών, των οποίων οι επιδόσεις απειλούνται κυρίως λόγω ελλιπούς ικανότητας στην ανάγνωση, αυξήθηκε από 14,5% σε 25,5% μεταξύ του 2012 και του 2022. Επιπλέον, είναι εμφανές ότι έχουν μεγάλη σημασία το μεταναστευτικό υπόβαθρο και η γλώσσα που ομιλείται στο σπίτι. «Ορόσημο» θεωρείται το 2015, καθώς μέχρι τότε οι επιδόσεις των μαθητών βελτιώνονταν, ενώ μετά ξεκίνησε η σταθερή επιδείνωσή τους. Ενδεικτικά, στην Βαυαρία το ποσοστό μαθητών με μητρική γλώσσα άλλη από τα γερμανικά ανέρχεται σε 27%, ενώ το αντίστοιχο ποσοστό φθάνει στην Βόρεια Ρηνανία-Βεστφαλία σε 37% και στην Βρέμη σε 58%. Σε αυτό το πλαίσιο, ο διευθύνων σύμβουλος του INSM Τόρστεν ‘Αλσλεμπεν ανέδειξε κατά την παρουσίαση της μελέτης την σημασία των υποχρεωτικών εξετάσεων στην γερμανική γλώσσα για τα παιδιά του νηπιαγωγείου.
Εκτός από το μεταναστευτικό υπόβαθρο, εξαιρετικά σημαντική φαίνεται ότι είναι και η οικονομική παράμετρος. Στο πλούσιο π.χ. Αμβούργο, όπου σημειώνεται ρεκόρ στην εγγραφή νέων μαθητών, καταγράφονται και οι δεύτερες υψηλότερες δαπάνες για την παιδεία στο δημοτικό. Η Βρέμη είναι και σε αυτό το μέγεθος τελευταία και διατηρεί με 17,8% την αρνητική πρωτιά στους ξένους μαθητές που εγκαταλείπουν το σχολείο χωρίς να αποφοιτήσουν. Στο ίδιο πλαίσιο, μόνο το 5% των μαθητών επαγγελματικών σχολών συγκεντρώνουν τις προϋποθέσεις εισαγωγής στο πανεπιστήμιο.
Ταυτόχρονα, το μέγεθος της τάξης δεν φαίνεται να αποτελεί κριτήριο για την ποιότητα του μαθήματος. Η Βαυαρία, με την χειρότερη αναλογία, 16,4 μαθητές ανά εκπαιδευτικό, κατατάσσεται τελικά στην δεύτερη θέση σε ό,τι αφορά συνολικά τις επιδόσεις των μαθητών. Από την άλλη πλευρά, στο Ζάαρλαντ σε κάθε εκπαιδευτικό αναλογούν 6,3 λιγότερα παιδιά, αλλά το κρατίδιο βρίσκεται μόλις στην 7η θέση της κατάστασης.
Το κορυφαίο συνολικά κρατίδιο, η Σαξονία, όπου καταγράφονται οι υψηλότερες επιδόσεις στα μαθηματικά και στην ανάγνωση σε εθνικό επίπεδο, προηγείται σε 4 από τις 13 παραμέτρους που εξετάζονται στην έρευνα, η οποία επαινεί μεταξύ άλλων το υψηλό ποσοστό (88,2%) ολοήμερης φοίτησης στους παιδικούς σταθμούς και στα δημοτικά σχολεία, αλλά και την υψηλή κατάρτιση του εκπαιδευτικού προσωπικού. Το 13,2% των εργαζόμενων σε παιδικούς σταθμούς είναι κάτοχοι πανεπιστημιακού τίτλου, όταν ο μέσος όρος σε όλη τη χώρα είναι μόλις 7,3%.
