Σε αναζήτηση πρωθυπουργού στη Γαλλία βρίσκεται από χθες ο Εμανουέλ Μακρόν μετά το αποτέλεσμα της ψηφοφορίας στην Εθνοσυνέλευση που οδήγησε στην πτώση της κυβέρνησης του Μισέλ Μπαρνιέ. Το αποτέλεσμα σηματοδοτεί την πρώτη φορά που μια γαλλική κυβέρνηση χάνει ψήφο εμπιστοσύνης από το 1962. Ο Γάλλος πρόεδρος θα απευθύνει διάγγελμα απόψε στις 21:00 (ώρα Ελλάδος).
Στον απόηχο αυτού του αποτελέσματος, η επικεφαλής της κοινοβουλευτικής ομάδας του ακροδεξιού Εθνικού Συναγερμού Μαρίν Λεπέν κάλεσε χθες τον Γάλλο πρόεδρο να αναλάβει τις ευθύνες του, χωρίς ωστόσο να ζητήσει ξεκάθαρα την παραίτηση του. Αντιθέτως ανέφερε ότι σκοπεύει να αφήσει τον νέο πρωθυπουργό να εργαστεί ούτως ώστε να καταλήξει σε έναν κρατικό προϋπολογισμό αποδεκτό για όλους.
Σε άλλο μήκος κύματος, ο επικεφαλής του αριστερού κόμματος της Ανυπότακτης Γαλλίας Ζαν Λυκ Μελανσόν ζήτησε την παραίτηση του Εμανουέλ Μακρόν, λέγοντας χαρακτηριστικά ότι «ακόμα και αν διορίζει κάθε τρεις μήνες έναν Μισέλ Μπαρνιέ στην πρωθυπουργία, δεν θα καταφέρει να μείνει στην προεδρία της Δημοκρατίας για τα επόμενα τρία χρόνια».
French lawmakers passed a no-confidence vote against the government, throwing the European Union’s second-biggest economic power deeper into a crisis that threatens its capacity to legislate and tame a massive budget deficit https://t.co/Ix9m2yeWy1 pic.twitter.com/qpvky7uNwA
— Reuters (@Reuters) December 5, 2024
Από την άλλη, ο Γραμματέας του Σοσιαλιστικού κόμματος Ολιβιέ Φορ δεν έθεσε θέμα παραίτησης του προέδρου της Δημοκρατίας και κάλεσε τον Μακρόν να ακούσει τους Γάλλους και να διορίσει πρωθυπουργό προερχόμενο από τους κόλπους της αριστεράς.
Η ριζοσπαστική αριστερά καλεί τον πρόεδρο Μακρόν να παραιτηθεί
Το κόμμα της ριζοσπαστικής αριστεράς «Ανυπότακτη Γαλλία» (LFI) ζήτησε την παραίτηση του προέδρου Εμανουέλ Μακρόν, μετά την υπερψήφιση στη γαλλική Εθνοσυνέλευση της πρότασης μομφής σε βάρος της κυβέρνησης του Μισέλ Μπαρνιέ. Η επικεφαλής της κοινοβουλευτικής ομάδας του LFI Ματίλντ Πανό αξίωσε «από τον Εμανουέλ Μακρόν να αποχωρήσει», ζητώντας «πρόωρες προεδρικές εκλογές».
Το μέλλον του Μακρόν, του οποίου η θητεία ολοκληρώνεται το 2027, δεν συνδέεται ωστόσο με την κατάρρευση της κυβέρνησης Μπαρνιέ.
Τι συμβαίνει τώρα;
Η Γαλλία βρίσκεται αντιμέτωπη με μια περίοδο βαθιάς πολιτικής αβεβαιότητας και κινδυνεύει να εισέλθει στο νέο έτος χωρίς κυβέρνηση ή προϋπολογισμό, αφού η αντίθεση στα δημοσιονομικά σχέδια του Μπαρνιέ για το 2025, με στόχο τη μείωση του ελλείμματος της Γαλλίας, οδήγησε στη χθεσινή ψηφοφορία.
Τι θα μπορούσε λοιπόν να κάνει στη συνέχεια ο Γάλλος πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν;
Αναφέρεται ότι μπορεί να ορίσει πολύ γρήγορα νέο πρωθυπουργό, σύμφωνα με πηγές από το στρατόπεδό του.
Μια πηγή δήλωσε στο πρακτορείο ειδήσεων Reuters ότι θέλει να ορίσει πρωθυπουργό πριν από την τελετή για την επαναλειτουργία του καθεδρικού ναού της Παναγίας των Παρισίων το Σάββατο, στην οποία αναμένεται να παραστεί ο εκλεγμένος πρόεδρος των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ.
Ωστόσο, οποιοσδήποτε νέος πρωθυπουργός θα αντιμετωπίσει τις ίδιες προκλήσεις με τον Μπαρνιέ, όσον αφορά την έγκριση νομοσχεδίων, συμπεριλαμβανομένου του προϋπολογισμού του 2025, από ένα κατακερματισμένο κοινοβούλιο.
Οι υποψήφιοι για την θέση του πρωθυπουργού
Αυτά είναι μερικά από τα ονόματα που κυκλοφορούν στο Παρίσι για τον επόμενο πρωθυπουργό.
Μπερνάρ Καζνέβ, 61 ετών: Πρώην Γάλλος πρωθυπουργός και υπουργός Εσωτερικών υπό τον Σοσιαλιστή πρόεδρο Φρανσουά Ολάντ.
Σεβαστιάν Λεκορνί, 38 ετών: Ένας ικανός πολιτικός που το 2022 έγινε ο νεότερος υπουργός Άμυνας από τη Γαλλική Επανάσταση. Είναι πιστός του Μακρόν.
Φρανσουά Μπαϊρού, 73 ετών: Ο βετεράνος κεντρώος ηγείται του κόμματος MoDem, βασικός σύμμαχος του Μακρόν στο κοινοβούλιο.
Ζαν Καστέξ, 59 ετών: Πρώην πρωθυπουργός υπό τον Μακρόν, γνωστός για τη νότια γαλλική προφορά και τις διοικητικές του ικανότητες. Σήμερα είναι επικεφαλής της RATP, της κρατικής εταιρείας που εκμεταλλεύεται το μετρό του Παρισιού.
Ο πιο ξεκάθαρος δρόμος για να μπορέσει ο Μακρόν να ορίσει έναν νέο πρωθυπουργό που θα είναι σε θέση να σχηματίσει κυβέρνηση και να ψηφίσει προϋπολογισμό πριν από το τέλος του έτους θα ήταν να υποχωρήσει στις απαιτήσεις της ακροδεξιάς για τον προϋπολογισμό.
Ωστόσο, αυτό θα σήμαινε την εγκατάλειψη των προσπαθειών για τη μείωση του τεράστιου δημοσιονομικού ελλείμματος της Γαλλίας.
Ο Μακρόν θα μπορούσε να ζητήσει από τον Μπαρνιέ και τους υπουργούς του να παραμείνουν ως υπηρεσιακή κυβέρνηση για να διεκπεραιώνουν τις καθημερινές εργασίες. Αυτό θα του εξασφάλιζε χρόνο για να βρει έναν πρωθυπουργό που θα μπορούσε να προσελκύσει αρκετή διακομματική υποστήριξη για να περάσει τη νομοθεσία.
Μια υπηρεσιακή κυβέρνηση θα μπορούσε να προτείνει νομοθεσία έκτακτης ανάγκης που θα ανατρέψει τα όρια δαπανών και τις φορολογικές διατάξεις από το 2024.
Le choix que nous avons fait, c’est celui de protéger les Français.
Michel Barnier n’a pas tenu ses promesses. Le budget présenté était toxique pour les Français et la seule solution digne pour ceux qui ont reçu mandat de les protéger, c’était de s’y opposer. pic.twitter.com/PGZbZTBjag
— Marine Le Pen (@MLP_officiel) December 4, 2024
Εναλλακτικά, θα μπορούσε να επικαλεστεί ειδικές εξουσίες για να περάσει το σχέδιο προϋπολογισμού του 2025 με διάταγμα, ωστόσο, οι νομικοί λένε ότι αυτό αποτελεί νομική γκρίζα ζώνη. Κάτι τέτοιο θα προκαλούσε επίσης περαιτέρω πολιτική αναταραχή.
Ο κίνδυνος για τον Μακρόν είναι οι αντίπαλοί του να καταψηφίζουν τον έναν πρωθυπουργό μετά τον άλλο.
Οι αντίπαλοί του λένε ότι ο μόνος ουσιαστικός τρόπος για να τερματιστεί η πολιτική κρίση είναι να παραιτηθεί. Ωστόσο, ο ίδιος έχει επιμείνει ότι θα υπηρετήσει το υπόλοιπο της θητείας του μέχρι το 2027.
Γιατί πραγματοποιήθηκε η ψηφοφορία;
Η ψήφος δυσπιστίας κατά του Μπαρνιέ προήλθε από την έντονη αντίδραση στον προτεινόμενο προϋπολογισμό του για το 2025.
Αυτή την εβδομάδα, αποφάσισε να χρησιμοποιήσει ειδικές εξουσίες για να προωθήσει τον προϋπολογισμό του, αφού απέτυχε να λάβει την υποστήριξη των βουλευτών. Η απόφαση αυτή εξόργισε το κόμμα Εθνικός Συναγερμός και την αριστερή συμμαχία Νέο Λαϊκό Μέτωπο (NFP), τα οποία κατέθεσαν και τα δύο προτάσεις δυσπιστίας εναντίον του.
Η Γαλλία αγωνίζεται να τιθασεύσει ένα τεράστιο δημοσιονομικό έλλειμμα, το οποίο προβλέπεται να ξεπεράσει το 6% της εθνικής παραγωγής φέτος. Ο προϋπολογισμός του κ. Μπαρνιέ επεδίωκε να μειώσει το δημοσιονομικό έλλειμμα με 60 δισ. ευρώ (49,7 δισ. λίρες) σε αυξήσεις φόρων και περικοπές δαπανών.
Στόχος του ήταν να μειώσει το έλλειμμα στο 5% το επόμενο έτος.
Η Γαλλία υπό την πίεση της ΕΕ
Στην τελευταία του ομιλία πριν από την ψηφοφορία, ο Μπαρνιέ δήλωσε: «Καθώς αυτή η αποστολή μπορεί σύντομα να φτάσει στο τέλος της, μπορώ να σας πω ότι θα παραμείνει τιμή για μένα να έχω υπηρετήσει τη Γαλλία και τους Γάλλους με αξιοπρέπεια.
«Αυτή η πρόταση δυσπιστίας… θα κάνει τα πάντα πιο σοβαρά και πιο δύσκολα. Για αυτό είμαι σίγουρος».
Η Γαλλία δέχεται πιέσεις από την Ευρωπαϊκή Ένωση να μειώσει το κολοσσιαίο χρέος της. Το έλλειμμα της χώρας εκτιμάται ότι θα ανέλθει στο 7% το επόμενο έτος χωρίς δραστικές προσαρμογές.
Η πολιτική αστάθεια θα μπορούσε να ανεβάσει τα γαλλικά επιτόκια, βαθαίνοντας ακόμη περισσότερο το χρέος.
Σε αναταραχή οι αγορές μετά την πτώση της κυβέρνησης Μπαρνιέ
Τα γαλλικά συμβόλαια μελλοντικής εκπλήρωσης στις αγορές ομολόγων υποχώρησαν, χάνοντας την άνοδο που κατέγραφαν, μετά το αποτέλεσμα της ψηφοφορίας που κατέληξε σε πτώση της κυβέρνησης στη Γαλλία. Το ευρώ έναντι του δολαρίου περιορίζει τα κέρδη που είχε νωρίτερα και διαπραγματεύεται με μικρή μεταβολή γύρω στα 1,0514 δολάρια.
Ο επικεφαλής της στρατηγικής ευρωπαϊκών επιτοκίων της UBS, Ρεϊνού ντε Μποκ, δήλωσε ότι η κατάρρευση της κυβέρνησης δεν θα πρέπει να προκαλέσει σημαντική διεύρυνση των spreads των γαλλικών ομολόγων από τα τρέχοντα επίπεδα, καθώς η αγορά είναι ήδη «δίκαια τιμολογημένη».
«Οι επενδυτές κατανοούν πολύ καλύτερα την πολυπλοκότητα της διαδικασίας του προϋπολογισμού και αντιλαμβάνονται ότι το σύνταγμα διαθέτει ασφαλιστικές δικλείδες για να αποτρέψει ένα shutdown τύπου ΗΠΑ», είπε. «Επιπλέον, η γαλλική αγορά ομολόγων παραμένει πολύ ρευστή με μακρύ προφίλ ωρίμανσης».
Όσον αφορά τον προϋπολογισμό, η πτώση του Μπαρνιέ και της κυβέρνησης σημαίνει ότι «μαζί τους πέφτουν και όλες οι νομοθετικές εκκρεμότητές τους», σύμφωνα με τον Μουτζαμπά Ραχμάν, διευθύνοντα σύμβουλο Ευρώπης του Eurasia Group.
Ένας προϋπολογισμός έκτακτης ανάγκης είναι πιθανό να ψηφιστεί εντός του μήνα, παρατείνοντας ουσιαστικά τη φορολογική νομοθεσία του 2024 έως ότου συμφωνηθεί ο προϋπολογισμός του 2025, δήλωσε ο Ραχμάν στο CNBC. Ωστόσο, ο χρόνος είναι σημαντικός για τον διορισμό νέου πρωθυπουργού, καθώς ο προϋπολογισμός του 2025 δεν μπορεί να εγκριθεί από μια υπηρεσιακή κυβέρνηση. Αυτό ασκεί πίεση στον Μακρόν να επιλέξει γρήγορα έναν νέο πρωθυπουργό.
Τη Δευτέρα, οι ανησυχίες για τον αντίκτυπο της πολιτικής δίνη στα δημόσια οικονομικά της Γαλλίας ώθησαν για λίγο το κόστος δανεισμού της κυβέρνησης πάνω από εκείνο της Ελλάδας.
Το δημόσιο χρέος της Γαλλίας πλησιάζει το 111% του ακαθάριστου εγχώριου προϊόντος (ΑΕΠ) – ένα επίπεδο που δεν έχει προηγούμενο από τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, σύμφωνα με την S&P Global Ratings – εν μέρει καθώς το κράτος ξόδεψε μεγάλα ποσά για να απαλύνει την οικονομία από την πανδημία Covid-19 και την ενεργειακή κρίση που προκλήθηκε από την πλήρους κλίμακας εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία τον Φεβρουάριο του 2022.
Το χρονικό της ψηφοφορίας
Μόνο τρεις μήνες κράτησε η διάρκεια της θητείας του Μισέλ Μπαρνιέ στη Γαλλία, η οποία κατέρρευσε την Τετάρτη όταν ψηφίστηκε η πρόταση μομφής από το Νέο Αριστερό Μέτωπο.
Υπέρ της πρότασης ψήφισαν οι βουλευτές του Μετώπου αλλά ο Εθνικός Συναγερμός, το κόμμα της Μαρίν Λεπέν.
Ειδικότερα, υπέρ ψήφισαν 331 βουλευτές. Για την έγκριση της πρότασης χρειάζονταν τουλάχιστον 289 ψήφοι ενώ η Αριστερά και η Ακροδεξιά έχουν στο σύνολο 332 ψήφους.
Κατά της κυβέρνησης είχε κατατεθεί και δεύτερη πρόταση από το κόμμα της Λεπέν. Προηγήθηκε η συζήτηση αυτής του Μετώπου ως μεγαλύτερου κοινοβουλευτικά σχηματισμού. Με δεδομένη, όμως, τη στήριξη των δύο μεγάλων παρατάξεων, η συζήτηση της δεύτερης πρότασης θεωρούνταν περιττή.
Σε κάθε περίπτωση, πρόκειται για μία από τις συντομότερες θητείες πρωθυπουργού της τελευταίες δεκαετίες στη Γαλλία, η οποία θα βαρύνει στην υστεροφημία του Μπαρνιέ. Πολύ περισσότερο, όμως, το αποτέλεσμα απειλεί να βάλει τη Γαλλία σε περίοδο παρατεταμένης πολιτικής αστάθειας.
Η συζήτηση στην Εθνοσυνέλευση
Η συζήτηση ξεκίνησε χθες στις 17:30 ώρα Ελλάδας για τις προτάσεις μομφής από το Νέο Λαϊκό Μέτωπο της Αριστεράς και τον Εθνικό Συναγερμό της Μαρίν Λεπέν. Πρώτη συζητήθηκε και τέθηκε σε ψηφοφορία η πρόταση της Αριστεράς ως προερχόμενη από μεγαλύτερη παράταξη.
Με δεδομένη την υποστήριξη δύο μεγάλων παρατάξεων, η πρόταση της Αριστέρας ήταν σχεδόν σίγουρο ότι θα περνούσε, εκτός συγκλονιστικού πολιτικού απροόπτου.
Ο Μισέλ Μπαρνιέ στην ομιλία του που έκλεισε τη συζήτηση, αφού υπενθύμισε το πολύ περίπλοκο πλαίσιο των δημόσιων οικονομικών, δήλωσε ότι «η αλήθεια θα φανεί σε κάθε κυβέρνηση». «Το χρέος θα είναι πάντα εκεί», συνέχισε.
Μετά την κριτική που άσκησε στη Μαρίν Λεπέν, ο πρωθυπουργός την έβαλε και πάλι στο στόχαστρο. «Δεν έχουμε την ίδια αντίληψη για τον πατριωτισμό», δήλωσε ο πρωθυπουργός.
Η Μαρίν Λεπέν κατά την ομιλία της στη Γαλλική Εθνοσυνέλευση
Νωρίτερα, στην παρέμβασή της η αρχηγός του Εθνικού Συναγερμού είπε ότι «είμαστε μπροστά σε μια στιγμή αλήθειας» ενώ υποσχέθηκε ότι θα έρθει το τέλος της «εφήμερης κυβέρνησης Μπαρνιέ». Το κόμμα της, όπως είπε ακόμη, θα βοηθήσει να έλθει αυτό το τέλος.
Πρόσθεσε ότι η γαλλική κυβέρνηση δεν προχώρησε αρκετά στην επίτευξη συμβιβασμών μαζί της. «Πήραμε μόνο ψίχουλα», είπε και κατηγόρησε τον Μπαρνιέ για αδιαλλαξία.
Πάντως η Λεπέν είπε ότι «δεν χαίρεται» που υποστηρίζει την πρόταση μομφής από Νέο Λαϊκό Μέτωπο. «Οι θεσμοί μάς αναγκάζουν να αναμειγνύουμε τις ψήφους μας με αυτές της άκρας Αριστεράς», είπε.
Ο πρώην πρωθυπουργός Γκαμπριέλ Ατάλ
Στην Εθνοσυνέλευση μίλησε και ο τέως πρωθυπουργός, Γκαμπριέλ Ατάλ, ο οποίος δήλωσε ότι οι βουλευτές του Εθνικού Συναγερμού κάνουν «ένα λάθος ενώπιον της ιστορίας» ψηφίζοντας την πρόταση μομφής
Ο Ατάλ καταδίκασε το «θλιβερό θέαμα» των τελευταίων εβδομάδων και κατήγγειλε «τη συμμαχία μεταξύ του LFI και του RN που σφυρηλατείται». «Η γαλλική πολιτική είναι άρρωστη και ούτε στην άκρα Αριστερά ούτε στην άκρα Δεξιά οι Γάλλοι θα μπορέσουν να βρουν το αντίδοτο», είπε και: «Πιστεύω ότι αυτό που ζητούν οι Γάλλοι είναι λιγότερο θόρυβο και περισσότερη δράση».
Σε δηλώσεις μετά την ανακοίνωση του αποτελέσματος, η Ματίλντ Πανό, βουλευτής της Ανυπότακτης Γαλλίας, της βασικής παράταξης του Νέου Αριστερού Μετώπου, είπε ότι η κυβέρνηση Μπαρνιέ «ήταν μία πρόκληση» με δεδομένο το αποτέλεσμα των εκλογών της 7ης Ιουλίου. Η πλέον βραχύβια κυβέρνηση της Πέμπτης Γαλλικής Δημοκρατίας θα μείνει σαν αυτή που έκανε σειρά παραχωρήσεων στο κόμμα της Λεπέν για να μην χάσει την εξουσία, είπε η ίδια.
Στο ίδιο πλαίσιο και ο επικεφαλής της ομάδας των Σοσιαλιστών, που είπε ότι η πρόταση μομφής δείχνει την «αποτυχία της μεθόδου Μπαρνιέ». Η κυβέρνηση ποτέ δεν αναζήτησε «τον ελάχψιστο συμβιβασμό με την Αριστερά».
Θητεία τριών μηνών
Ήταν το άδοξο τέλος μιας κυβέρνησης που είχε το έργο να σώσει τη Γαλλία από την κρίση στην οποία είχε μπει μετά τις ευρωεκλογές. Τελικά, όπως σημειώνει το Politico, η σύντομη θητεία του Μπαρνιέ θα μείνει σαν μια τεραστίων διαστάσεων αποτυχία.
Είχε αναλάβει στις 5 Σεπτεμβρίου με ένα δύσκολο έργο: να βοηθήσει να κοπάσει μια θύελλα που απειλούσε τη Γαλλία και την Ευρωζώνη. Άνθρωπος που είχε διατελέσει τέσσερις φορές υπουργός και άλλες δύο επίτροπος, αλλά και διαπραγματευτής για το Brexit, κλήθηκε να περάσει τον προϋπολογισμό σε μια χώρα με ήδη μεγάλα ελλείμματα.
Για λίγο έδινε την εντύπωση ότι ο Μπαρνιέ μπορούσε να τα καταφέρει. Οι προσδοκίες ήταν μεγάλες, αλλά ενδεχομένως και η εικόνα που είχαμε για τον Μπαρνιέ να ήταν «φουσκωμένη».
Γαλλία: Σε πολιτική δίνη η χώρα μετά την πτώση Μπαρνιέ, τρεις μήνες αφότου ανέλαβε την πρωθυπουργία – Οι υποψήφιοι διάδοχοί του
Ο Ζαν-Λυκ Μελανσόν της Ανυπότακτης Αριστεράς παρακολουθεί τη συζήτηση στη Γαλλική Εθνοσυνέλευση
Ωστόσο παρά τη σιωπηρή αποδοχή από την Μαρίν Λεπέν και την παράταξή της, ο Μπαρνιέ δεν κατάφερε να βρει συναίνεση που ζητούσε για τα σημαντικά ζητήματα, ιδίως σε ό,τι αφορά τον προϋπολογισμό.
Την Τρίτη ο Μπαρνιέ έκανε μια τελευταία προσπάθεια να αποσπάσει τη συναίνεση της Ακροδεξιάς, ζητώντας από τους βουλευτές «να δείξουν υπευθυνότητα». Μια έκκληση που όταν γίνεται την ώρα που έχουν κατατεθεί προτάσεις μομφής δείχνει περισσότερο παραίτηση παρά μια έκκληση από πρωθυπουργό.
Την Τετάρτη, με δεδομένο ότι το μέτωπο της Αριστεράς και Λεπέν θα ψήφιζαν υπέρ της μομφής, έφτασε η «στιγμή της αλήθειας», όπως έλεγε κατά τη συζήτηση για την πρόταση μομφής από την Αριστερά η Μαρίν Λεπέν.
Ο Μπαρνιέ έγινε ο πρώτος πρωθυπουργός μετά το 1962 που έχασε τη θέση του από πρόταση μομφής. Το πλήγμα για την υστεροφημία του θα είναι μεγάλο: κατάφερε αποτρέψει την επέκταση του λαϊκισμού του Brexit στην Ευρώπη, αλλά έχασε «εντός έδρας» στο γαλλικό Κοινοβούλιο.
