Οι τελευταίες εξελίξεις στο ουκρανικό μέτωπο και οι παρασκηνιακές διαπραγματεύσεις Κιέβου–Μόσχας – με ενεργή εμπλοκή της Ουάσιγκτον και έμμεση συμμετοχή της ΕΕ – επανέφεραν με δραματικό τρόπο στο προσκήνιο ένα κεντρικό συμπέρασμα: η Ευρώπη βρίσκεται μπροστά στη σοβαρότερη καμπή της μεταψυχροπολεμικής εποχής. Οι πιέσεις στο πεδίο των μαχών, η αβεβαιότητα της αμερικανικής στρατηγικής και η ανάγκη σταθερότητας στο ευρωπαϊκό έδαφος καταδεικνύουν ότι η ήπειρος δεν μπορεί πλέον να στηρίζεται αποκλειστικά σε εξωτερικά κέντρα ισχύος.

Τα 6,8 τρισ. ευρώ που αλλάζουν το παιχνίδι

Μέσα σε αυτό το περιβάλλον, οι Βρυξέλλες ενεργοποιούν έναν άνευ προηγουμένου χρηματοδοτικό σχεδιασμό. Συνολικά 6,8 τρισ. ευρώ θα διοχετευθούν την επόμενη δεκαετία σε άμυνα, υποδομές, εξοπλισμούς, παραγωγή και ανάπτυξη, προκειμένου να δημιουργηθεί μια ενιαία αμυντική βιομηχανική βάση που δεν θα εξαρτάται από τρίτους.

Πρόκειται για τη μεγαλύτερη προσπάθεια ανασυγκρότησης της ευρωπαϊκής άμυνας από την ίδρυση της Ευρωπαϊκής Ένωσης: μια απάντηση στη ρωσική επιθετικότητα, στις νέες τεχνολογικές απειλές, αλλά και στη στρατηγική αναπροσαρμογή των ΗΠΑ.

ReArm Europe και SAFE: Τα δύο εργαλεία–κλειδιά

Η Κομισιόν έχει πλέον ενεργοποιήσει πλήρως δύο νέους μηχανισμούς:

ReArm Europe – 650 δισ. για παραγωγή, συμπράξεις και διαλειτουργικότητα

Το ReArm κινητοποιεί 650 δισ. ευρώ από εθνικούς προϋπολογισμούς για ενίσχυση της κοινής παραγωγής, της έρευνας, της τεχνολογικής ανάπτυξης και της διαλειτουργικότητας μεταξύ των κρατών-μελών. Ο στόχος είναι ξεκάθαρος:

  • παραγωγή ευρωπαϊκών συστημάτων,
  • μείωση της εξάρτησης από τρίτες χώρες,
  • δημιουργία οικονομιών κλίμακας.

SAFE – ο νέος “κολοσσός” χρηματοδότησης αμυντικών συστημάτων

Το SAFE (Security Action for Europe) παρέχει χαμηλότοκα μακροπρόθεσμα δάνεια για:

  • πυρομαχικά, drones, τεθωρακισμένα,
  • αντιαεροπορικά & anti-drone συστήματα,
  • κυβερνοάμυνα,
  • στρατιωτική κινητικότητα,
  • προστασία κρίσιμων υποδομών.

Ήδη 19 κράτη-μέλη κατέθεσαν τελικές προτάσεις, με τα πρώτα δάνεια να αναμένονται το α’ τρίμηνο του 2026. Σημαντικό: από τις τρίτες χώρες έμειναν εκτός Τουρκία, Νότια Κορέα και τελικά η Βρετανία, ενώ ο Καναδάς κατάφερε να εξασφαλίσει συμμετοχή.

Η Ευρώπη ξυπνά: EDIS, EDIP και EDA

Πέρα από τα SAFE και ReArm, η ΕΕ προχωρά σε ολοκληρωμένη στρατηγική:

  • European Defence Industrial Strategy (EDIS)
  • European Defence Industry Programme (EDIP)
  • Ενίσχυση του European Defence Agency (EDA)

Με αυτά τα εργαλεία προωθείται:

  • στήριξη ευρωπαϊκών παραγωγών,
  • ενιαίες αλυσίδες εφοδιασμού,
  • κοινοπραξίες κρατών-μελών,
  • κοινές προμήθειες,
  • ανάπτυξη συστημάτων drone/anti-drone, αεράμυνας και στρατιωτικής κινητικότητας.

Ο στόχος: μια ενιαία, ισχυρή, αυτοδύναμη ευρωπαϊκή αμυντική βιομηχανία, απαλλαγμένη από τη σημερινή κατακερματισμένη εικόνα.

Η Ελλάδα στο τραπέζι: από δισταγμό σε ουσιαστική συμμετοχή

Η Ελλάδα εμφανίστηκε αρχικά επιφυλακτική απέναντι στο SAFE, αλλά στη συνέχεια υπέβαλε προγράμματα 1,2 δισ. ευρώ, τα οποία μπορούν να φτάσουν τα 2,9 δισ. ευρώ μέσω συμπράξεων με άλλα κράτη. Στα ελληνικά σχέδια περιλαμβάνονται εξοπλισμοί που εντάσσονται στον 12ετή ΕΜΠΑΕ.

Η Κομισιόν έχει ήδη εγκρίνει τα πρώτα δάνεια ύψους 787,67 εκατ. ευρώ. Για τη χώρα μας, αυτό σημαίνει δύο πράγματα:

  1. Άμεση ενίσχυση της αποτρεπτικής ικανότητας.
  2. Αναγέννηση της ελληνικής αμυντικής βιομηχανίας, ώστε να μεταβεί από «αγοραστής» σε παραγωγό και εταίρο.

Η κυβέρνηση έχει επισημάνει ότι η συμμετοχή στο πρόγραμμα αφορά όχι μόνο τις Ένοπλες Δυνάμεις αλλά και την παραγωγική βάση της χώρας, υπογραμμίζοντας τη δέσμευση για συμμετοχή 25% των ελληνικών εταιρειών.

Οι προκλήσεις για την Ελλάδα: τι πρέπει να γίνει για να πετύχει

Για να αξιοποιηθεί η συγκυρία, απαιτούνται:

  • Συμμετοχή ελληνικών εταιρειών σε όλες τις προκηρύξεις της ΕΕ.
  • Σταθερή πολιτική βούληση και θεσμικό πλαίσιο που θα στηρίζει την αμυντική βιομηχανία μακροπρόθεσμα.
  • Συμμετοχή σε κοινές προμήθειες, ώστε η χώρα να μη μείνει απλώς σε ρόλο εισαγωγέα.

Αλλιώς, κινδυνεύουμε να επαναλάβουμε το παλιό μοντέλο εξάρτησης και να χάσουμε τη μεγαλύτερη ευκαιρία των τελευταίων δεκαετιών.

Σταυροδρόμι για την Ευρώπη και την Ελλάδα

Με την Ευρώπη να επενδύει τρισεκατομμύρια στην άμυνα, με την ουκρανική κρίση να θυμίζει ότι οι απειλές είναι πραγματικές, και με τις ΗΠΑ να επαναπροσδιορίζουν τον ρόλο τους, η στιγμή είναι καθοριστική.

Για την Ελλάδα, το ερώτημα δεν είναι αν θα συμμετάσχει στη νέα ευρωπαϊκή αμυντική αρχιτεκτονική, αλλά πώς.
Αν επιλέξει τον δρόμο της παραγωγής, της τεχνολογίας και της συνεργασίας, μπορεί να αλλάξει θέση στον χάρτη.
Αν όχι, θα συνεχίσει έναν κύκλο εξοπλιστικών αγορών που από το 1974 έχουν κοστίσει πάνω από 250 δισ. ευρώ χωρίς επαρκή προστιθέμενη αξία.

Η ευρωπαϊκή αμυντική στρατηγική δεν είναι πια ένα θεωρητικό ζήτημα. Είναι το νέο πεδίο όπου θα κριθεί η ασφάλεια, η οικονομία και ο γεωπολιτικός ρόλος της Ελλάδας τις επόμενες δεκαετίες.

Διαβάστε ακόμη: