H διεπιστημονική μελέτη «Self-reported changes in anxiety, depression and suicidality during the COVID-19 lockdown in Greece» που δημοσιεύεται στο τεύχος Ιανουαρίου 2021 του Journal of Affective Disorders με τίτλο «Αυτοαναφερόμενες μεταβολές στο άγχος, την κατάθλιψη και την αυτοκτονία κατά τη διάρκεια του lockdown της COVID-19 στην Ελλάδα», πέρα από τα όσα αποφαίνεται για την κατάθλιψη στη χώρα μας, κάνει και διαίτερη αναφορά στις ψυχικές διαταραχές και την πίστη στις θεωρίες συνωμοσίας

Στην μελέτη του ΑΠΘ προκύπτει και η υιοθέτηση θεωριών συνωμοσίας από μεγάλο ποσοστό του πληθυσμού, καθώς περίπου το 30% πιστεύει σε αστήρικτες και αντιεπιστημονικές διαδόσεις, ενώ ένα επιπλέον 40% δεν τις απορρίπτει και τις συζητάει. Όπως μας εξηγεί ο κ. Φουντουλάκης, καθηγητής Ψυχιατρικής του ΑΠΘ και βασικός συγγραφέας της μελέτης, η πεποίθηση ότι ο άνθρωπος είναι κυρίως λογικό ον προσκρούει στην πραγματικότητα ότι ο άνθρωπος είναι κυρίως συναισθηματικό ον, γεγονός που «φωτίζεται» περαιτέρω από τα συγκεκριμένα ευρήματα.

Περίπου ένας στους δέκα πιστεύει σε ακόμη πιο ακραίες θεωρίες, όπως ότι ο ιός διαδίδεται μέσω του 5G δικτύου ή ότι όλο αυτό που βιώνουμε είναι ένα οργανωμένο σχέδιο των «ελίτ».

Δεν προκύπτει ευθεία συνάρτηση των ψυχικών διαταραχών με την υιοθέτηση αντίστοιχων θεωριών σχετικά με την COVID-19, εκτός από την υποομάδα που υιοθετεί τις ακραίες θεωρίες.

Η μελέτη αποκαλύπτει αξιοσημείωτη συσχέτιση μεταξύ του κινδύνου κατάθλιψης και της πεποίθησης ότι το εμβόλιο ήταν έτοιμο πριν από το ξέσπασμα της πανδημίας ή ότι υπάρχει σχέση του κορονοϊού με το 5G. Μεγάλη ήταν επίσης η διαφορά μεταξύ υγιών ατόμων έναντι ασθενών με κατάθλιψη, στις τάξεις όσων ισχυρίζονται ότι η θνησιμότητα είναι χαμηλότερη από την επίσημα δηλωμένη. Ακόμη μεγαλύτερη είναι η αντίστοιχη απόκλιση μεταξύ όσων δηλώνουν ότι μια θεϊκή δύναμη εμπλέκεται στο ξέσπασμα της πανδημίας.

Ο καθηγητής Φουντουλάκης αποδίδει το φαινόμενο στον συσσωρευμένο φόβο των ανθρώπων αυτών απέναντι στην πανδημία, ο οποίος τους οδηγεί σε πιο απλοϊκές εξηγήσεις του φαινομένου, όσο εξωφρενικές κι αν φαντάζουν αυτές στους υπόλοιπους. Οι ευάλωτοι ψυχικά συνάνθρωποί μας που υιοθετούν αντίστοιχα μυθεύματα. είναι και πιο εύκολο να καθοδηγηθούν σε βίαιες ή αντικοινωνικές συμπεριφορές ή ακόμη και να ασπαστούν ακραίες θέσεις.

«Στους πυρήνες των συνωμοσιολόγων, συχνά υπάρχουν δάσκαλοι και καθοδηγητές που έχουν πιστούς ακολούθους» σημειώνει ο κ. Φουντουλάκης, εκφράζοντας την ανησυχία του για την εξέλιξη του δυσερμήνευτου πολιτικού και κοινωνικού μείγματος. «Όταν δεν μπορείς να επιχειρηματολογήσεις, δεν σου μένει παρά να προσπαθήσεις να επιβληθείς» δηλώνει χαρακτηριστικά. «Δεν αποκλείεται να βρεθεί ένα κόμμα που θα καλύψει πολιτικά αυτή την τάση, εκμεταλλευόμενο και την συνεπόμενη οικονομική κρίση», σημειώνει ο Κωνσταντίνος Φουντουλάκης.