Ενθαρρυντικά σημάδια για την εμπορική αξιοποίηση του Κάθετου Διαδρόμου έστειλε η προχθεσινή δημοπρασία (Route 1) για ποσότητες LNG που θα φεύγουν από τη Ρεβυθούσα και θα «ταξιδεύουν» μέσω Βουλγαρίας, Ρουμανίας και Μολδαβίας για να φτάσουν στην Ουκρανία και να καλύψουν μέρος των αναγκών της σε φυσικό αέριο τον φετινό χειμώνα.
Πρόκειται για την πρώτη από τις πέντε συνολικά δημοπρασίες μεταφοράς LNG από την Ελλάδα στην Ουκρανία που πραγματοποίησαν οι Διαχειριστές των χωρών που προωθούν το project του Κάθετου Διαδρόμου και η μοναδική που έφερε θετικά αποτελέσματα. Οι εισαγωγείς γύρισαν την πλάτη στις προηγούμενες δημοπρασίες, αφού έκριναν ότι άλλες οδοί μεταφοράς (π.χ. μέσω Πολωνίας) ήταν φθηνότερες.
Η πρώτη του Μαΐου είχε μηδενική συμμετοχή, στη δεύτερη του Ιουλίου και στην τρίτη του Αυγούστου δεσμεύτηκε μόλις το 5% και στην τέταρτη του Σεπτεμβρίου η συμμετοχή επέστρεψε στο μηδέν.
Η αρνητική αυτή εξέλιξη έφερε τους Διαχειριστές ΔΕΣΦΑ (Ελλάδα), Bulgartransgaz (Βουλγαρία), Transgaz (Ρουμανία), Vestmoldtransgaz (Μολδαβία) και GTSOU (Ουκρανία) αντιμέτωπους με τη μεγαλύτερη πρόκληση για την υλοποίηση του Κάθετου Διαδρόμου, έργο υψίστης γεωστρατηγικής σημασίας για την απεξάρτηση των χωρών της Ανατολικής Ευρώπης από το ρωσικό αέριο και ειδικού ενδιαφέροντος για τις ΗΠΑ και τις αμερικανικές εξαγωγές LNG: να καταστήσουν τον Κάθετο Διάδρομο εκτός από αξιόπιστη και μια ανταγωνιστική εναλλακτική διαδρομή για την τροφοδοσία των χωρών της Ανατολικής Ευρώπης με αέριο μη ρωσικής προέλευσης.
Στο πλαίσιο αυτό οι πέντε Διαχειριστές συμφώνησαν στο να διαθέσουν στην αγορά ένα αναβαθμισμένο προϊόν, όχι μόνο μεγαλύτερης διάρκειας από τα προηγούμενα αλλά και με πολύ φθηνότερες ταρίφες διαμετακόμισης, δηλαδή χαμηλότερο κόστος μεταφοράς μέσω του αγωγού.
Οι πέντε Διαχειριστές που έλαβαν την απόφαση για μεσοσταθμική μείωση των ταριφών κατά 10% –η μεγαλύτερη κατά 50% είναι από τους Τransgaz και Vestmoldtransgaz–, είχαν συναντηθεί τον Οκτώβριο στην Αθήνα, παρουσία του υπουργού Περιβάλλοντος και Ενέργειας Σταύρου Παπασταύρου.
Η κίνηση αυτή ήταν καταλυτική, σύμφωνα με παράγοντες της αγοράς, στο θετικό αποτέλεσμα της προχθεσινής δημοπρασίας που προσέδωσε δυναμική στον Κάθετο Διάδρομο να εδραιωθεί ως η νέα ενεργειακή «ραχοκοκαλιά» της Ευρώπης.
Ενας ακόμη παράγοντας που συνέβαλε στο θετικό αποτέλεσμα της δημοπρασίας, είναι η εκτίμηση για τις ανάγκες της Ουκρανίας σε φυσικό αέριο. Η ζήτηση στην αγορά της Ουκρανίας λόγω και των συνεχών ρωσικών χτυπημάτων στις ενεργειακές υποδομές της χώρας, θα είναι φέτος αυξημένη κατά 10% σε σχέση με τον αρχικό σχεδιασμό της χώρας, με την κυβέρνηση του Κιέβου να εγκρίνει περί τα 200 εκατ. πρόσθετης χρηματοδότησης προς την κρατική εταιρεία αερίου Naftogaz.
Η ελληνική ΔΕΠΑ Εμπορίας, η μεγαλύτερη ιδιωτική εταιρεία της Ουκρανίας DTEΚ και η ελβετική Axpo Trading είναι, σύμφωνα με πληροφορίες, οι τρεις εταιρείες που δέσμευσαν το 30% της δυναμικότητας της δημοπρασίας του Οκτωβρίου, σε μια κίνηση ενδεικτική της στήριξης στο έργο του Κάθετου Διαδρόμου. Συγκεκριμένα, για τον μήνα Νοέμβριο δεσμεύθηκε συνολική ποσότητα 6.320.000 Kwh/ημέρα (6,32 GWH/ ημέρα), σε σύνολο δυναμικότητας 19,9 Gwh/ημέρα που διατίθεται σε μηνιαία βάση και για 6 μήνες, έως τον Απρίλιο του 2026.
Οι ποσότητες αυτές θα φεύγουν από τη Ρεβυθούσα και θα καταλήγουν στην αγορά της Ουκρανίας.
Τα αποτελέσματα της προχθεσινής δημοπρασίας εκπέμπουν ένα θετικό σήμα για την εμπορική αξιοποίηση του Κάθετου Διαδρόμου, με τους Διαχειριστές που εμπλέκονται στο έργο να προετοιμάζουν τη διάθεση δύο νέων προϊόντων, Route 2 και Route 3. Το πρώτο έχει σχεδιαστεί για τη μεταφορά φορτίων LNG από το FSRU της Αλεξανδρούπολης στην Ουκρανία και το δεύτερο για τη μεταφορά αζερικού αερίου που φθάνει στην Ελλάδα μέσω του TAP, με αφετηρία την Κομοτηνή και στόχο τη διάθεσή τους στην αγορά μέσα στον Νοέμβριο.
Ο ρόλος της Ελλάδας για την τροφοδοσία της Ανατολικής και Κεντρικής Ευρώπης μέσω των υποδομών LNG σε Ρεβυθούσα και Αλεξανδρούπολη καθίσταται κομβικός, κάτι που έχουν δημοσίως αναγνωρίσει οι ΗΠΑ που προσβλέπουν στη μεγάλη αγορά των 16 δισ. κ.μ. αερίου που ανοίγει με το τέλος του ρωσικού αερίου.
Ο Κάθετος Διάδρομος βρίσκεται υψηλά στην ατζέντα των υπουργών Ενέργειας των ΗΠΑ Κρις Ράιτ και Εσωτερικών Νταγκ Μπέργκαμ και στις επαφές που θα έχουν κατά την επίσκεψή τους στην Αθήνα το διήμερο 6-7 Νοεμβρίου για να συμμετάσχουν στη σύνοδο της Σύμπραξης για τη Διατλαντική Ενεργειακή Συνεργασία (P-ΤEC).
