Από την ανάπτυξη της εγχώριας βιομηχανίας υδρογονανθράκων με τη συμμετοχή της ExxonMobil και της Chevron, μέχρι τον Vertical Corridor, τον EastMed, το GSI και τον νέο διάδρομο IMEC προς Ινδία και Μέση Ανατολή, ο υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας Σταύρος Παπασταύρου παρουσίασε στην Ουάσιγκτον το πλήρες γεωπολιτικό και ενεργειακό μίγμα της ελληνικής στρατηγικής για την επόμενη δεκαετία.

Σε μια πυκνή, αποκαλυπτική συζήτηση μίας ώρας στο Foundation for Defense of Democracies (FDD), ο κ. Παπασταύρου περιέγραψε πώς η Ελλάδα περνά από τον ρόλο του «αδύναμου κρίκου» της Ανατολικής Μεσογείου σε πύλη εισόδου αμερικανικού LNG και σε καθοριστικό περιφερειακό παίκτη στο σταυροδρόμι Ανατολής–Δύσης, όπου οι ενεργειακές υποδομές μετατρέπονται σε εργαλεία γεωπολιτικής επιρροής.

«Ο κάθετος διάδρομος δεν είναι απλώς ένα ενεργειακό project. Είναι ένας διάδρομος ειρήνης και ευημερίας», τόνισε, περιγράφοντας τις υποδομές που συνδέουν την Ελλάδα με Βουλγαρία, Ρουμανία, Μολδαβία και Ουκρανία. Ο Vertical Corridor τροφοδοτείται κυρίως με αμερικανικό LNG, στηρίζοντας τον στόχο της Ε.Ε. για απεξάρτηση από το ρωσικό φυσικό αέριο έως το 2027 – με πιθανή επίσπευση της ημερομηνίας τον Σεπτέμβριο της ίδιας χρονιάς.

Στο πλαίσιο αυτό, όπως είπε, 14–15 BCM που εισέρχονται σήμερα στη Νοτιοανατολική Ευρώπη, κυρίως από τον TurkStream και έχουν χρησιμοποιηθεί ως εργαλείο πολιτικής πίεσης από τη Ρωσία, θα πρέπει να αντικατασταθούν από αμερικανικές εισαγωγές μέσω της Ελλάδας και των νέων διαδρόμων.

IMEC, 3+1 και η νέα αρχιτεκτονική Ανατολής–Δύσης

Στη συζήτηση που συντόνισε ο Richard Goldberg, διευθυντής του προγράμματος ενέργειας και ενεργειακής ασφάλειας του FDD, το ενδιαφέρον στράφηκε και στον India–Middle East–Europe Corridor (IMEC).

Ο κ. Παπασταύρου χαρακτήρισε τον IMEC «νέα αρχιτεκτονική συνεργασίας στην Ανατολική Μεσόγειο», στην οποία η Ελλάδα μπορεί να διαδραματίσει κομβικό ρόλο. Σύνδεσε άμεσα τον διάδρομο με το σχήμα 3+1 (Ελλάδα–Κύπρος–Ισραήλ + ΗΠΑ), υπογραμμίζοντας ότι η πρόσφατη σύνοδος στην Αθήνα (P-TECH) έδειξε πως οι τέσσερις χώρες έχουν πολιτική βούληση για συστηματική συνεργασία στην ενέργεια.

Το 3+1 λειτουργεί ως τελικό άκρο του IMEC προς την ευρωπαϊκή πλευρά:

  • από Ισραήλ και Κύπρο η διαδρομή συνεχίζεται προς Ελλάδα και στη συνέχεια στην Ευρώπη,
  • προς την άλλη πλευρά συνδέεται με χώρες του Κόλπου και την Ινδία.

Για πρώτη φορά, όπως σημείωσε, διαμορφώνεται μια εν δυνάμει ενιαία ζώνη μεταφοράς ενέργειας και αγαθών από την Ινδία έως την Κεντρική Ευρώπη, με χώρες που «θέλουν ειρήνη, σταθερότητα και συνεργασία».

Ο υπουργός περιέγραψε πώς η αγορά ενέργειας στην Ανατολική Μεσόγειο έχει ήδη αλλάξει:

  • φυσικό αέριο από το Ισραήλ κατευθύνεται στην Αίγυπτο,
  • υγροποιείται σε LNG
  • και μπορεί να μεταφερθεί με ελληνικά πλοία προς τον κάθετο διάδρομο και την Ευρώπη.

Παράλληλα, συνέδεσε τον IMEC με έργα όπως ο Great Sea Interconnector (Κρήτη–Κύπρος–Ισραήλ) και πιθανές μελλοντικές διασυνδέσεις με τη Σαουδική Αραβία, ενώ τόνισε ότι το GREGY (Αίγυπτος–Ελλάδα) θεωρείται πλέον «απαραίτητο έργο» που φέρνει την Αίγυπτο ακόμα πιο κοντά στην Ευρώπη και ενισχύει τη θέση της Ελλάδας στον χάρτη του IMEC.

ExxonMobil, Chevron και η νέα ελληνική βιομηχανία υδρογονανθράκων

Σημαντική θέση στην ενεργειακή στρατηγική της Ελλάδας καταλαμβάνει πλέον η ανάπτυξη εγχώριας βιομηχανίας υδρογονανθράκων. Ο κ. Παπασταύρου υπενθύμισε ότι η χώρα «χάνει το 25% του ΑΕΠ της σε καιρό ειρήνης» την προηγούμενη δεκαετία, αλλά «η κοινωνία άντεξε, κράτησε συνοχή και σήμερα η Ελλάδα δανείζεται φθηνότερα από μεγαλύτερες χώρες, με πρωτογενές πλεόνασμα και αναπτυξιακή δυναμική».

Μέσα σε αυτό το πλαίσιο, η συνεργασία με ExxonMobil και Chevron δεν είναι απλώς επενδυτική κίνηση, αλλά μέρος ενός στρατηγικού σχεδίου ενεργειακής αυτονομίας:

  • Σε 18 μήνες από σήμερα αναμένεται η πρώτη ερευνητική γεώτρηση μετά από 40 χρόνια, στη βάση της πρόσφατης συμφωνίας ExxonMobil–Energean–Hellenic Energy που υπεγράφη στις αρχές Νοεμβρίου για το μπλοκ του Ιονίου.
  • Για τις παραχωρήσεις νότια της Κρήτης και της Πελοποννήσου, όπου δραστηριοποιούνται Chevron και Helleniq Energy, οι σεισμικές και γεωφυσικές έρευνες θα πραγματοποιηθούν εντός του 2026.

«Αναπτύσσουμε τη δική μας βιομηχανία υδρογονανθράκων ώστε να αποκτήσουμε ενεργειακή ασφάλεια και αυτονομία πόρων», υπογράμμισε, προσθέτοντας ότι η Ελλάδα επενδύει στο φυσικό αέριο ως καύσιμο μετάβασης, χωρίς να εγκαταλείπει τις ΑΠΕ, στις οποίες «εξακολουθεί να δίνει βαρύτητα».

Η εικόνα της χώρας στο εξωτερικό αποτυπώθηκε και στα σχόλια του επικεφαλής του FDD, ο οποίος μίλησε για «θεαματική πρόοδο»: από το επίκεντρο της οικονομικής κρίσης, η Ελλάδα έχει μετατραπεί σε στρατηγικό παράγοντα της ευρωπαϊκής ενεργειακής ασφάλειας και σε αξιόπιστο κόμβο διασύνδεσης, μεταφοράς ενέργειας και σταθερότητας στην Ανατολική Μεσόγειο.

RepowerEU, GSI, EastMed και το μήνυμα προς Ρωσία και Τουρκία

Κεντρικό σημείο της παρέμβασης Παπασταύρου ήταν το RepowerEU και η ανάγκη να αποτραπεί κάθε «πίσω πόρτα» για το ρωσικό φυσικό αέριο. Όπως εξήγησε, το αέριο του TurkStream θεωρείται εκ προοιμίου ρωσικό, εκτός αν αποδειχθεί το αντίθετο, καθώς από την Τουρκία δεν υπάρχουν real-time δεδομένα ροών.

Η Ελλάδα έχει προτείνει σύστημα προέγκρισης και πιστοποίησης προέλευσης για να διασφαλιστεί ότι η πορεία προς την απεξάρτηση έως το 2027 δεν θα ακυρωθεί στην πράξη. Για να είναι τα έργα bankable, τόνισε, οι επενδυτές χρειάζονται βεβαιότητα ότι δεν θα υπάρξει παράκαμψη και επανείσοδος ρωσικού αερίου με άλλο όνομα.

Σε ερώτηση για το τι θα γίνει αν ο πόλεμος στην Ουκρανία τελειώσει, απάντησε ότι κάποια στιγμή η Ρωσία θα πρέπει να επανενταχθεί στη διεθνή αρχιτεκτονική ασφαλείας, αλλά «θα ήθελα η ενέργεια να είναι το τελευταίο κομμάτι αυτής της επανένταξης», καθώς η ενέργεια «χρησιμοποιήθηκε ως όπλο και εργαλείο πολιτικής πίεσης της Μόσχας».

Για τον EastMed, ο υπουργός ξεκαθάρισε ότι η βασική ιδέα του έργου – η μεταφορά φυσικού αερίου από την Ανατολική Μεσόγειο στην Ευρώπη – υλοποιείται ήδη μέσω LNG:

  • το ισραηλινό αέριο μεταφέρεται στην Αίγυπτο,
  • υγροποιείται,
  • και μπορεί να φτάσει στην Ευρώπη, ακόμη και μέσω του Vertical Corridor,
    ενώ νέα έργα όπως ο GSI δημιουργούν ηλεκτρικές ροές στην ίδια κατεύθυνση.

Ο EastMed, όπως είπε, δεν έχει απορριφθεί, αλλά δεν βρήκε το οικονομικό momentum όταν συζητήθηκε. Η προηγούμενη αμερικανική κυβέρνηση ήταν λιγότερο υποστηρικτική, χωρίς όμως αυτό να είναι ο μοναδικός λόγος. «Η Ελλάδα παραμένει ανοιχτή» στο ενδεχόμενο, εφόσον υπάρξουν νέα αποθέματα ή οικονομικοί λόγοι που θα τον καθιστούν βιώσιμο.

Για τον Great Sea Interconnector, που τερματίζει την ενεργειακή απομόνωση της Κύπρου και συνδέει Ισραήλ–Ελλάδα με το ευρωπαϊκό δίκτυο, ο κ. Παπασταύρου υπενθύμισε ότι η Ε.Ε. χρηματοδοτεί το έργο με 650 εκατ. ευρώ, το μεγαλύτερο ποσό που έχει διαθέσει σε έργο διασύνδεσης. Αναφέρθηκε σε συζητήσεις για νέους μετόχους από ΗΠΑ, Μέση Ανατολή και ιδιωτικά funds, καθώς και σε επικαιροποίηση τεχνικών και οικονομικών δεδομένων για να προσελκύσει περισσότερους συμμετέχοντες.

Στο μέτωπο της Τουρκίας, ο υπουργός έστειλε καθαρό μήνυμα ότι οι εξελίξεις στην Ανατολική Μεσόγειο δεν είναι παιχνίδι μηδενικού αθροίσματος και ότι η συνεργασία μπορεί να υπάρξει μόνο σε πλαίσιο κανόνων:

  • εγκατάλειψη του casus belli,
  • τερματισμός απειλών και προκλήσεων,
  • σεβασμός του διεθνούς δικαίου και του lex mercatoria.

Υπενθύμισε ότι η Ελλάδα στάθηκε ξεκάθαρα στο πλευρό της Ουκρανίας, ενώ η Τουρκία προσπάθησε «να παίζει και με τις δύο πλευρές». «Κάποιοι το είδαν ως έξυπνο τακτικά», είπε, «όμως κάποια στιγμή πρέπει να επιλέξεις».

Τέλος, στάθηκε στο γεγονός ότι εταιρείες όπως η ExxonMobil και η Chevron επενδύουν μόνο σε σταθερά περιβάλλοντα. «Αν παίζεις παιχνίδια, οι επενδύσεις δεν έρχονται», τόνισε, συμπυκνώνοντας ίσως με πιο καθαρό τρόπο από ποτέ το μήνυμα της νέας ενεργειακής στρατηγικής της Ελλάδας:
μιας στρατηγικής που συνδέει γεωπολιτική αξιοπιστία, ενεργειακή ασφάλεια και επενδυτική εμπιστοσύνη σε μια περιοχή όπου οι αγωγοί, τα καλώδια και τα LNG terminals γράφουν την πολιτική ατζέντα της επόμενης δεκαετίας.

Διαβάστε ακόμη: