Τα ελληνικά λιμάνια παύουν σταδιακά να λειτουργούν αποκλειστικά ως πύλες εμπορίου και ναυτιλίας και αποκτούν ρόλο κομβικών κρίκων σε ένα ευρύτερο γεωπολιτικό σχέδιο, στο οποίο η Ελλάδα αναδεικνύεται σε «γέφυρα» ανάμεσα στις Ηνωμένες Πολιτείες και την Ευρωπαϊκή Ένωση. Πίσω από διαγωνισμούς, παραχωρήσεις και αναβαθμίσεις υποδομών, διαμορφώνεται ένα πλέγμα που ενώνει ενέργεια, άμυνα και ασφάλεια μεταφορών.
Η αμερικανική πρόθεση για αξιοποίηση κρίσιμων λιμενικών υποδομών στην Ελλάδα δεν είναι συγκυριακή. Εντάσσεται σε έναν μακροπρόθεσμο σχεδιασμό που αφορά τη σταθερότητα της δυτικής εφοδιαστικής αλυσίδας, ειδικά μετά τον πόλεμο στην Ουκρανία. Στρατιωτικές μεταφορές, εμπορικά φορτία και ενεργειακές ροές αντιμετωπίζονται πλέον ως στοιχεία του ίδιου παζλ.
Το «λιμενικό τόξο» αμερικανικού ενδιαφέροντος
Σύμφωνα με πηγές που γνωρίζουν τις διεργασίες, διαμορφώνεται ένα άτυπο λιμενικό τόξο από τον Βορρά έως την Κρήτη:
Αλεξανδρούπολη
Το λιμάνι της Αλεξανδρούπολη αποτελεί τον πιο ξεκάθαρο κρίκο. Χρησιμοποιείται ήδη για τη μεταφορά στρατιωτικού υλικού και προσωπικού του ΝΑΤΟ, ενώ συνδέεται άμεσα με ενεργειακά projects όπως ο πλωτός σταθμός LNG. Έχει εξελιχθεί σε κόμβο διπλής χρήσης: στρατιωτικής και ενεργειακής.
Σούδα
Η Ναυτική Βάση Σούδας παραμένει στρατηγικό σημείο για το αμερικανικό ναυτικό στην Ανατολική Μεσόγειο. Οι συνεχείς αναβαθμίσεις υπογραμμίζουν ότι δεν πρόκειται απλώς για βάση, αλλά για πυλώνα αμερικανικής παρουσίας στην περιοχή.
Καβάλα
Το λιμάνι της Καβάλα εξετάζεται ως συμπληρωματικός βόρειος κόμβος, με έμφαση στη διακίνηση φορτίων και τη στήριξη ενεργειακών σχεδίων, λειτουργώντας επικουρικά προς την Αλεξανδρούπολη.
Βόλος
Παρά το ότι παραμένει υπό δημόσιο έλεγχο, ο Βόλος βρίσκεται σταθερά στο αμερικανικό ραντάρ. Η εγγύτητα σε στρατιωτικές εγκαταστάσεις και τα σενάρια ενεργειακών υποδομών τον καθιστούν εφεδρικό κόμβο.
Ελευσίνα
Στην Ελευσίνα διαμορφώνεται το επόμενο μεγάλο στοίχημα. Η σχεδιαζόμενη παραχώρηση τμημάτων του λιμανιού, η αναβάθμιση των ναυπηγείων και η σύνδεση με οδικό, σιδηροδρομικό δίκτυο και το Θριάσιο δημιουργούν προϋποθέσεις για νέο διαμετακομιστικό κόμβο, ως αντίβαρο στον Πειραιά.
Ενέργεια και άμυνα στο ίδιο σημείο
Κοινός παρονομαστής όλων των παραπάνω είναι η ενέργεια. Η μεταφορά αμερικανικού LNG προς την Ευρώπη απαιτεί λιμάνια με ειδικές υποδομές, ενώ η στρατιωτική χρήση προϋποθέτει ασφάλεια, ταχύτητα και ευελιξία. Οι δύο ανάγκες συγκλίνουν στα ίδια γεωγραφικά σημεία.
Στο παρασκήνιο, κυβερνητικές πηγές κάνουν λόγο για στενό συντονισμό των υπουργείων Ναυτιλίας, Ενέργειας και Άμυνας με αμερικανικούς φορείς, όχι μόνο σε επίπεδο επενδύσεων αλλά και θεσμικού πλαισίου, ώστε οι υποδομές να μπορούν να ενεργοποιούνται άμεσα σε περιόδους έντασης.
Οφέλη ή εξάρτηση;
Η Ελλάδα επιδιώκει να κεφαλαιοποιήσει αυτόν τον ρόλο μέσω επενδύσεων, αναβάθμισης υποδομών και ενίσχυσης της διεθνούς της θέσης. Το ανοιχτό ερώτημα, ωστόσο, παραμένει αν αυτή η αναβάθμιση θα συνοδευτεί από μακροπρόθεσμη εθνική στρατηγική ή αν τα ελληνικά λιμάνια θα λειτουργήσουν πρωτίστως ως εργαλεία ξένων σχεδιασμών.
Σε κάθε περίπτωση, τα ελληνικά λιμάνια βρίσκονται πλέον στον σκληρό πυρήνα των διεθνών εξελίξεων – μαζί με τις ευκαιρίες, έρχονται και οι ευθύνες.
