Οι οικονομικές σχέσεις Ελλάδας-ΗΠΑ, κατά τελευταία δεκαετία βρίσκονται σε ιδιαίτερα καλό επίπεδο.

Στο πλαίσιο αυτό, πραγματοποιείται, από το 2018, ο θεσμοθετημένος ετήσιος Στρατηγικός Διάλογος (ΣΔ) Ελλάδας-ΗΠΑ, ως πλατφόρμα ενισχυμένης συνεργασίας σε σειρά τομέων κοινού ενδιαφέροντος (περιφερειακής συνεργασίας, άμυνας/ασφάλειας, επιβολής του νόμου και καταπολέμησης της τρομοκρατίας, ενέργειας, παιδείας/πολιτισμού), συμπεριλαμβανομένου του εμπορίου και των επενδύσεων, κομβικών οικονομικών θεμάτων διμερούς συνεργασίας.

Σύμφωνα με τα στοιχεία από τα γραφεία Οικονομικών και Εμπορικών Υποθέσεων των πρεσβειών Αγίου Φραγκίσκου, Νέας Υόρκης, Ουάσιγκτον και Σικάγο, εταιρείες και αξιωματούχοι αναγνωρίζουν τις σημαντικές δυνατότητες της Ελλάδας ως πύλης προς την ευρύτερη περιοχή της Νοτιοανατολικής Ευρώπης και ως κόμβου για το εμπόριο, την ενέργεια και τις μεταφορές.

Τα ενδιαφέροντα των Αμερικάνων

Από αμερικανικής πλευράς εκφράζεται ενδιαφέρον για το ελληνικό πρόγραμμα ιδιωτικοποιήσεων και δημόσιων διαγωνισμών, και για τη Βόρεια Ελλάδα ειδικότερα (λιμένες Καβάλας και Αλεξανδρούπολης, ενώ η Αλεξανδρούπολη εξελίσσεται σε κόμβο μεταφοράς αμερικανικού φυσικού αερίου προς την Ανατολική και Κεντρική Ευρώπη και διασυνδέσεις με γειτονικές χώρες).

Ειδικότερα ως προς τη συνεργασία στον τομέα ενέργειας, οι ΗΠΑ θεωρούν την Ελλάδα στρατηγικό και αξιόπιστο εταίρο, μακροπρόθεσμα, λαμβανομένου υπόψη του ενδιαφέροντος ΗΠΑ για ενεργειακή ασφάλεια και διαφοροποίηση ενεργειακών πόρων στην ευρύτερη περιοχή της ΝΑ Ευρώπης, όπου ΗΠΑ και Ελλάδα υποστηρίζουν ανάλογες επιλογές.

Η ενεργειακή συνεργασία Ελλάδας-ΗΠΑ αφορά και την έρευνα υδρογονανθράκων, καθώς η ExxonMobil (μαζί με Total και ΕΛΠΕ) δραστηριοποιείται στα οικόπεδα νότια και νοτιοδυτικά της Κρήτης, ενώ η Ελλάδα εισάγει LNG από τις ΗΠΑ, που κατά το 2020 ήταν ο μεγαλύτερος προμηθευτής της (48%).

Δεδομένων των θετικών εξελίξεων στην αντιμετώπιση της πανδημίας σε Ελλάδα και ΗΠΑ, προγραμματίζεται η δια ζώσης διεξαγωγή του Τρίτου Γύρου του Στρατηγικού Διαλόγου στην Ουάσιγκτων, ΗΠΑ, το φθινόπωρο του 2021.

Οι διμερείς εμπορικές συναλλαγές

Αναφορικά με τις διμερείς εμπορικές συναλλαγές, κατά το 2020 ο διμερής όγκος εμπορίου ανήλθε σε 2,68 δισ. δολάρια παρουσιάζοντας ετήσια πτώση 9,1% (στοιχεία US Census). Ειδικότερα, οι ελληνικές εξαγωγές ανήλθαν κατά το 2020 σε 1,3 δισ. δολάρια, καταγράφοντας μείωση 14% ως προς το 2019, ενώ οι ελληνικές εισαγωγές από τις ΗΠΑ ανήλθαν σε 1,38 δισ., δολάρια εμφανίζοντας μικρή ετήσια μείωση 4%.

Η Ελλάδα διατηρούσε εμπορικό πλεόνασμα με τις ΗΠΑ για οκτώ συνεχόμενα χρόνια, το οποίο, σύμφωνα με τα στοιχεία της Υπηρεσίας Census, φαίνεται να ανατρέπεται κατά το 2020, ενώ, ωστόσο, υπάρχει αναντιστοιχία ως προς τα δεδομένα της ΕΛΣΤΑΤ σύμφωνα με την οποία (καθώς η αξία των α/ εισαγωγών είναι μικρότερη έναντι των στοιχείων Census) το εμπορικό πλεόνασμα διατηρείται, τάξης 139,7 εκ. δολάρια για το 2020.

Κατά το πρώτο τετράμηνο του 2021, σύμφωνα με στοιχεία USITC, οι ελληνικές εξαγωγές σημείωσαν αύξηση 11% ως προς την αντίστοιχη περίοδο του προηγούμενου έτους (από 452 εκ. δολάρια σε 502 εκ δολάρια), ενώ οι ελληνικές εισαγωγές από τις ΗΠΑ σημείωσαν μείωση 20% (από 576 εκ. δολάρια σε 461 εκ.δολάρια).

Ως προς τις Άμεσες Ξένες Επενδύσεις (FDI), σύμφωνα με στοιχεία της Τράπεζας της Ελλάδας οι ΗΠΑ κατατάσσονται μεταξύ των κορυφαίων 10 χωρών προέλευσης ΑΞΕ στην Ελλάδα κατά την τελευταία δεκαετία.

Ορισμένα παραδείγματα επενδύσεων ΗΠΑ στην Ελλάδα είναι (ενδεικτικά) οι εταιρείες: NCH Capital, York Capital, Phillip Morris, Wyndham, Third Point, Oaktree, Deloitte, Google και ONEX, ενώ πιο πρόσφατα, νέες δραστηριότητες στην Ελλάδα ανακοίνωσαν οι εταιρείες: Tesla (2018), Pfizer (2020), Cisco (2020), Microsoft (2020) και Amazon Web services (2021).

Λαμβανομένων υπόψη των παραπάνω επισημάνσεων περί ήδη εκπεφρασμένου αμερικανικού ενδιαφέροντος στο πλαίσιο του Στρατηγικού Διαλόγου, υφίσταται σημαντικό περιθώριο περαιτέρω ανάπτυξης επενδύσεων από πλευράς ΗΠΑ. Αντίστοιχα, οι ΗΠΑ είναι ο δεύτερος σημαντικότερος προορισμός ελληνικών ΑΞΕ, με συνολικό απόθεμα που υπερβαίνει τα 3 δισ. δολάρια.

Συναφώς, σημειώνεται ιδιαιτέρως η βελτίωση των προοπτικών ανάπτυξης αμερικανικών επενδύσεων στην Ελλάδα, λαμβανομένης υπόψη της θετικότατης έκβασης αφαίρεσης της χώρας μας, τον Απρίλιο 2020, από τον Κατάλογο Παρακολούθησης (Watch List) της ετήσιας ειδικής Έκθεσης Special 301 του 2020 (στοιχείων έτους 2019, ευθύνης σύνταξης του Γραφείου USTR), καθόσον ήδη από το 2019 η Ελλάδα παρουσιάζει ικανοποιητική βελτίωση του βαθμού προστασίας Δικαιωμάτων Διανοητικής Ιδιοκτησίας (IPR), ενώ και κατά την τελευταία αντίστοιχη ειδική έκθεση Special 301 του έτους 2021, οποία ανακοινώθηκε 30.4.2021, ισχύει το ίδιο (καμία αναφορά στη χώρα μας γενικώς ή ειδικώς).

Σηματοδοτήθηκε επομένως η ανάλογη βελτίωση επιχειρηματικού κλίματος στην Ελλάδα, δεδομένου ότι, και ιδίως για ΗΠΑ, είναι απολύτως αναγνωρίσιμη και μετρήσιμη η σχέση μεταξύ περιβάλλοντος προστασίας IPR και ανάπτυξης οικονομικών δραστηριοτήτων.

Ως προς την ανάπτυξη εμπορικών δραστηριοτήτων στην αμερικανική αγορά, η ελληνική επιχειρηματική κοινότητα θα πρέπει να λαμβάνει υπόψη ορισμένες δυσκολίες εισόδου στην αμερικανική αγορά.

Ως προς τις ελληνικές εξαγωγές αντιμετωπίζονται ζητήματα κυρίως σε θεματικές:

1) Μη Δασμολογικά Εμπόδια πρόσβασης προϊόντων στην αγορά ΗΠΑ [ κυρίως σε αγροδιατροφικά προϊόντα για την εισαγωγή των οποίων:

α) απαιτείται αναγνώριση ισοδυναμίας προδιαγραφών και συστημάτων παραγωγής της ενδιαφερόμενης χώρας εξαγωγής, (για κρέας, πουλερικά και αυγά, αρμοδιότητας α/Υπηρεσίας FSIS, με εκκρεμότητα αιτήματος χώρας μας για κρέας χοίρου και αμνοεριφίων, νωπό κρέας / προϊόντα πουλερικών και προϊόντα αυγού) ή

β) έγκριση πρωτοκόλλου εισαγωγής κατόπιν αιτήματος της ενδιαφερόμενης χώρας (για φρέσκα φρούτα και λαχανικά, αρμοδιότητας α/Υπηρεσίας APHIS, με εκκρεμότητα αιτήματος χώρας μας για μήλα, αχλάδια και κεράσια και όχι για μεταποιημένα τρόφιμα εφόσον πληρούνται οι προδιαγραφές και διαδικασίες, ανά κατηγορία προϊόντων, από την Υπηρεσία FDA).

2) Δασμολογικά Εμπόδια πρόσβασης προϊόντων στην αγορά ΗΠΑ όπως:

α) οι πρόσθετοι δασμοί “Section 232”, 25% σε προϊόντα χάλυβα και 10% σε προϊόντα αλουμινίου, που εισάγονται σε ΗΠΑ — όπως επισημάνθηκε παραπάνω, προς επίλυση βάσει συμφωνίας ΕΕ- ΗΠΑ για σχετικές διαβουλεύσεις,

β) οι πρόσθετοι δασμοί αντιντάμπινγκ σε εισαγόμενα στις ΗΠΑ προϊόντα ε/ εταιρειών χάλυβα και αλουμινίου, και

γ) οι πρόσθετοι δασμοί “Section 301”,10% για αεροσκάφη και 25% σε σειρά προϊόντων της ΕΕ, λόγω της υπόθεσης ΠΟΕ επιδοτήσεων σε Airbus (σε βάρος ελληνικών εξαγωγών σειράς αγροδιατροφικών προϊόντων, όπως κυρίως σε εξαγωγές παρασκευασμένων ροδάκινων και φέτας, αν και εξαιρέθηκαν από εν λόγω δασμούς το ελαιόλαδο και οι ελιές από Ελλάδα ενώ επεβλήθησαν σε άλλα κ-μ, ανταγωνιστικά, όπως Ισπανία). Η αναστολή είναι έως 11.7.2021, βάσει συμφωνίας ΕΕ-ΗΠΑ ].

Πέραν των παραπάνω, οι ενδιαφερόμενοι Έλληνες εξαγωγείς καλούνται να αντιμετωπίσουν επί μέρους ζητήματα λόγω ανάπτυξης και μεγέθους της αμερικανικής αγοράς, όπως, κυρίως, έντονο ανταγωνισμό από πληθώρα εισαγόμενων προϊόντων. Κατά περίπτωση ζήτημα μπορεί να είναι η μερική διαφοροποίηση των κανόνων επιχειρηματικής δραστηριοποίησης ανά Πολιτεία, λαμβανομένου υπόψη του ομοσπονδιακού συστήματος διοίκησης της χώρας, με συναφή διαφοροποίηση επιχειρηματικού κόστους.

Επισημαίνεται ότι, αν και παραδοσιακά το μεγαλύτερο μέρος της επιχειρηματικής δράσης επικεντρώνεται στην Ανατολική Ακτή ΗΠΑ (Northeast και South Atlantic), και σε σημαντικότερες πύλες εισόδου ελληνικών προϊόντων (κυρίως Νέα Υόρκη), ωστόσο υπάρχει σημαντικό περιθώριο ανάπτυξης επιχειρηματικών δραστηριοτήτων τόσο στις Μεσοδυτικές Πολιτείες (Midwest) και σε Πολιτείες του Νότου (South East Central και South West Central) όσο και στη Δυτική Ακτή (West/Mountain) και κυρίως West/Pacific, όπου, μεταξύ άλλων, συγκεντρώνεται η πλειοψηφία των νεοφυών επιχειρήσεων και των εταιρειών τομέα ΤΠΕ.

Επισημαίνεται, σε κάθε περίπτωση, ο δυναμικός ρόλος που διαδραματίζει η ομογένεια στις ΗΠΑ ως σθεναρή γέφυρα φιλίας, συνεργασίας και ενίσχυσης των υφιστάμενων μακρόχρονων δεσμών μεταξύ των δύο πλευρών, λαμβανομένης υπόψη της σημασίας των επαφών που η αμερικανική Κυβέρνηση διατηρεί με ομογενειακές οργανώσεις, όπως AHEPA, AHI, Hellenic Initiative.