Μόλις δύο ημέρες πριν από τις βουλευτικές εκλογές στο Ηνωμένο Βασίλειο στις 4 Ιουλίου και η αλλαγή της κυβέρνησης φαίνεται να είναι σχεδόν βέβαιη. Το Εργατικό Κόμμα συνεχίζει να προηγείται στις δημοσκοπήσεις για την πρόθεση ψήφου και αν οι δημοσκοπήσεις αποδειχθούν σωστές, οι Εργατικοί θα σχηματίσουν την επόμενη κυβέρνηση. Μετά από 14 χρόνια κυβέρνησης με επικεφαλής τους Συντηρητικούς, η αλλαγή προς τους Εργατικούς θα σηματοδοτήσει μια αξιοσημείωτη διαφορά στην πολιτική του Ηνωμένου Βασιλείου. Παρά την αλλαγή εξουσίας, αναμένουμε ότι η επόμενη κυβέρνηση θα ακολουθήσει σε γενικές γραμμές συνετή οικονομική πολιτική, σημειώνει σε έκθεσή του ο οίκος αξιολόγησης Morningstar DBRS.
Ωστόσο, οι προκλήσεις που θα αντιμετωπίσει η επόμενη κυβέρνηση είναι σημαντικές, όπως η ανάπτυξη της οικονομίας, η βελτίωση των δημόσιων οικονομικών και υπηρεσιών και η ενίσχυση της ενεργειακής ασφάλειας.
Οι τρεις βασικές προκλήσεις που σχετίζονται με την πιστωτική ανάλυση του Ηνωμένου Βασιλείου:
1. Ανάπτυξη της οικονομίας, συμπεριλαμβανομένης της αύξησης της παραγωγικότητας και της ενίσχυσης των εμπορικών δεσμών
Για χρόνια η οικονομία του Ηνωμένου Βασιλείου αγωνίζεται με επίμονη χαμηλή ανάπτυξη, η οποία αντανακλά κυρίως τη χαμηλότερη αύξηση της παραγωγικότητας. Το Brexit, η πανδημία και το σοκ των τιμών της ενέργειας επιβάρυναν τις επιχειρηματικές επενδύσεις τα τελευταία χρόνια, ενώ η αύξηση των μακροχρόνιων ασθενειών σε συνδυασμό με τις επιπτώσεις του Brexit φαίνεται ότι επιβράδυνε επίσης την άνοδο του εργατικού δυναμικού και την αδράνεια στην εργασία. Η κυβέρνηση των Συντηρητικών υιοθέτησε μέτρα για την αύξηση της συμμετοχής στην αγορά εργασίας και των επιχειρηματικών επενδύσεων, αλλά ο αντίκτυπος των πολιτικών της είναι μέχρι στιγμής περιορισμένος.
Ταυτόχρονα, από το 2020 οι εξαγωγικές επιδόσεις του Ηνωμένου Βασιλείου έχουν εξασθενήσει, με τον όγκο του εμπορίου να μειώνεται. Έτσι, μετά το Brexit, η εμπορική πολιτική έχει αποκτήσει σημαντικότερο ρόλο, καθώς το Ηνωμένο Βασίλειο προσπαθεί να εξασφαλίσει ισχυρότερους εμπορικούς δεσμούς σε όλο τον κόσμο. Μετά την αποχώρησή του από την ΕΕ, το Ηνωμένο Βασίλειο έχει υπογράψει λίγο περισσότερες από 70 συμφωνίες ελεύθερου εμπορίου, εκ των οποίων οι 68 είναι συμφωνίες ανανέωσης και τρεις νέες συμφωνίες, με την Αυστραλία, τη Νέα Ζηλανδία και τη Συνολική και Προοδευτική Συνολική και Προοδευτική Συμφωνία για τη Διασυνοριακή Εταιρική Σχέση Ειρηνικού (CPTPP) αν και η τελευταία δεν έχει ακόμη εφαρμοστεί.
Όσον αφορά τις πιθανές προτάσεις οικονομικής πολιτικής, το μανιφέστο του Εργατικού Κόμματος περιστρέφεται γύρω από τις ήδη γνωστές πέντε αποστολές του κόμματος: αναζωογόνηση της οικονομικής ανάπτυξης, μετατροπή της Βρετανίας σε “υπερδύναμη” καθαρής ενέργειας, μείωση της εγκληματικότητας, μεταρρύθμιση των συστημάτων παιδικής μέριμνας και εκπαίδευσης και δημιουργία ενός “NHS κατάλληλου για το μέλλον”. Κατά την άποψή μας, το οικονομικό σχέδιο των Εργατικών φαίνεται φιλόδοξο και υπόκειται σε κινδύνους εκτέλεσης, ενώ ακόμη και αν εφαρμοστεί πλήρως, τα αποτελέσματα θα αργήσουν να υλοποιηθούν.
Οι Εργατικοί πρόκειται να δρομολογήσουν μια νέα βιομηχανική στρατηγική, η οποία περιλαμβάνει ένα Συμβούλιο Βιομηχανικής Στρατηγικής, για τη στήριξη συγκεκριμένων οικονομικών τομέων, συμπεριλαμβανομένων των χρηματοπιστωτικών υπηρεσιών, της αυτοκινητοβιομηχανίας, των βιοεπιστημών και των δημιουργικών τομέων. Η εμπορική πολιτική πρόκειται να ευθυγραμμιστεί με τη βιομηχανική στρατηγική. Επιπλέον, για την αύξηση των επενδύσεων οι Εργατικοί έχουν προτείνει τη δημιουργία ενός Εθνικού Ταμείου Πλούτου, με κεφάλαιο 7,3 δισεκατομμυρίων λιρών Αγγλίας (0,3% του ΑΕΠ) και εντολή να στηρίξει την ανάπτυξη και την καθαρή ενέργεια και να προσελκύσει ιδιωτικές επενδύσεις. Οι Εργατικοί έχουν επίσης δεσμευτεί να υιοθετήσουν μεταρρυθμίσεις στον τομέα των συνταξιοδοτικών ταμείων με στόχο την αύξηση των επενδύσεων από αυτά τα ταμεία στην οικονομία του Ηνωμένου Βασιλείου. Στο τραπέζι βρίσκεται επίσης μια μεταρρύθμιση του συστήματος σχεδιασμού για την κατασκευή υποδομών και κατοικιών. Οι κατασκευές θα μπορούσαν σίγουρα να δώσουν ώθηση στην οικονομία.
2. Βελτίωση των δημόσιων οικονομικών
Από ένα μέτριο επίπεδο 43,2% του ΑΕΠ λίγο πριν από την παγκόσμια χρηματοπιστωτική κρίση το 2007, ο λόγος του χρέους της γενικής κυβέρνησης υπερδιπλασιάστηκε σε 101,1% το 2023. Συνεπώς, η μείωση του υψηλού λόγου του δημόσιου χρέους και η δημιουργία δημοσιονομικού χώρου θα παραμείνει προτεραιότητα για την κυβέρνηση. Οι πιο πρόσφατες προβλέψεις του OBR τον Μάρτιο του τρέχοντος έτους, που παρουσιάστηκαν μαζί με τον εαρινό προϋπολογισμό, δείχνουν ότι ο λόγος του χρέους της γενικής κυβέρνησης θα κορυφωθεί στο 104% του ΑΕΠ το 2026, πριν αρχίσει να μειώνεται. Στο μανιφέστο του, το Εργατικό Κόμμα δεσμεύτηκε να ακολουθήσει τους δημοσιονομικούς κανόνες του Ηνωμένου Βασιλείου υποδηλώνοντας δέσμευση για δημοσιονομική σύνεση. Αυτό σημαίνει μείωση του λόγου του δημόσιου χρέους και του δημοσιονομικού ελλείμματος κάτω από το 3% του ΑΕΠ μέχρι το πέμπτο έτος της κυλιόμενης πρόβλεψης. Το δημοσιονομικό σχέδιο των Εργατικών περιλαμβάνει αυξημένες δαπάνες στις δημόσιες υπηρεσίες, ιδίως στο Εθνικό Σύστημα Υγείας (NHS), οι οποίες θα υπερκαλύπτονται από αυξημένα έσοδα κυρίως από την κατάργηση του καθεστώτος φορολόγησης μη κατοίκων, τη μείωση της φοροαποφυγής και του ΦΠΑ στα ιδιωτικά σχολεία. Επιπλέον, οι Εργατικοί σκοπεύουν να χρηματοδοτήσουν εν μέρει το “Πράσινο Σχέδιο Ευημερίας” τους με έναν προσωρινό έκτακτο φόρο στο πετρέλαιο και το φυσικό αέριο, με δανεισμό που θα καλύπτει το υπόλοιπο. Ο εταιρικός φόρος θα περιοριστεί στο 25%.
3. Ενίσχυση της ενεργειακής ασφάλειας και επίτευξη των στόχων για το κλίμα
Με το Ηνωμένο Βασίλειο να είναι εισαγωγέας φυσικού αερίου, το ενεργειακό σοκ του 2022 έπληξε σκληρά τη βρετανική οικονομία, οδηγώντας σε υψηλό πληθωρισμό και συμβάλλοντας στην επιδείνωση του ελλείμματος του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών του Ηνωμένου Βασιλείου ως αποτέλεσμα ενός σοκ των όρων εμπορίου. Ως εκ τούτου, η μείωση της ενεργειακής εξάρτησης από το εισαγόμενο πετρέλαιο και φυσικό αέριο έχει καταστεί βασικός στόχος πολιτικής. Όσον αφορά τις φιλοδοξίες για το κλίμα, το Ηνωμένο Βασίλειο έχει αποδεσμεύσει την οικονομία του από τις ανθρακούχες εκπομπές σημαντικά επί σειρά ετών, με τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου (GHG) να μειώνονται κατά περίπου 53% από το 1990 έως το 2023, περισσότερο από ό,τι πολλές προηγμένες οικονομίες, και αντιπροσωπεύουν πλέον περίπου το 1% των συνολικών παγκόσμιων εκπομπών.
Η μείωση αντανακλά σε μεγάλο βαθμό την αύξηση των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας. Οι μεταφορές παραμένουν η κύρια πηγή εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου στο Ηνωμένο Βασίλειο, ακολουθούμενη από τον ενεργειακό τομέα. Η δέσμευση του Ηνωμένου Βασιλείου να επιτύχει καθαρές μηδενικές εκπομπές έως το 2050 είναι νομικά δεσμευτική. Ενώ οι Εργατικοί στοχεύουν επίσης στην ενίσχυση της ενεργειακής ασφάλειας και ο νομικά δεσμευτικός στόχος του Ηνωμένου Βασιλείου για το καθαρό μηδενικό ισοζύγιο εκπομπών (NZT) είναι απίθανο να αλλάξει, οι πολιτικές για το κλίμα είναι πιθανό να είναι κάπως διαφορετικές υπό μια κυβέρνηση των Εργατικών.
Μια βασική πρόταση των Εργατικών είναι η δημιουργία μιας δημόσιας εταιρείας με την επωνυμία “Great British Energy”, η οποία θα προμηθεύει καθαρή ενέργεια επενδύοντας σε συνεργασία με τη βιομηχανία σε καθαρές τεχνολογίες. Μια κυβέρνηση των Εργατικών θα παράσχει αρχικό κεφάλαιο 8,3 δισεκατομμυρίων λιρών Αγγλίας (0,3% του ΑΕΠ) στη Great British Energy, η οποία θα έχει την έδρα της στη Σκωτία. Σύμφωνα με την αποστολή του να καταστήσει τη Βρετανία “υπερδύναμη” καθαρής ενέργειας, το Εργατικό Κόμμα επιβεβαίωσε στο μανιφέστο του τη δέσμευσή του για καθαρή ενέργεια έως το 2030. Μέσω του “Πράσινου Σχεδίου Ευημερίας”, μια κυβέρνηση των Εργατικών σκοπεύει να διπλασιάσει την χερσαία αιολική ενέργεια, να τριπλασιάσει την ηλιακή ενέργεια και να τετραπλασιάσει την υπεράκτια αιολική ενέργεια έως το 2030, σε συνεργασία με τον ιδιωτικό τομέα.
Έχει υποσχεθεί να επενδύσει 6,6 δισ. στερλίνες για τη βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης των κατοικιών και να επενδύσει στη δέσμευση και αποθήκευση διοξειδίου του άνθρακα, στο υδρογόνο και στη θαλάσσια ενέργεια- να δώσει στην πυρηνική ενέργεια βασικό ρόλο στην επίτευξη της ενεργειακής ασφάλειας και της καθαρής ενέργειας- και να διατηρήσει τη μακροπρόθεσμη αποθήκευση ενέργειας. Εξίσου, δεσμεύτηκε να μην ανακαλέσει τις υφιστάμενες άδειες στον τομέα της ενέργειας και ότι η παραγωγή πετρελαίου και φυσικού αερίου στη Βόρεια Θάλασσα θα διαχειριστεί τις επόμενες δεκαετίες ώστε να μην τεθούν σε κίνδυνο θέσεις εργασίας.
Ωστόσο, οι Εργατικοί δεσμεύτηκαν να μην εκδίδουν νέες άδειες για την εξερεύνηση νέων κοιτασμάτων πετρελαίου και φυσικού αερίου – σε αντίθεση με το Συντηρητικό κόμμα. Επίσης, δεν θα χορηγήσει νέες άδειες για τον άνθρακα και θα απαγορεύσει το fracking. Η κανονιστική ασφάλεια θα βοηθούσε τους επενδυτές. Ένας νέος νόμος για την ενεργειακή ανεξαρτησία θα καθόριζε το πλαίσιο για τις ενεργειακές και κλιματικές πολιτικές, ενώ προβλέπεται επίσης μεταρρύθμιση του ενεργειακού συστήματος με ισχυρότερη ρύθμιση και αναβάθμιση του εθνικού δικτύου.
Οι Εργατικοί τάσσονται υπέρ της θέσπισης ενός μηχανισμού προσαρμογής των συνόρων άνθρακα, για την προστασία των βρετανικών βιομηχανιών κατά τη διάρκεια της απεξάρτησης της οικονομίας από τον άνθρακα. Έχει επίσης υποσχεθεί να επαναφέρει τον στόχο του 2030 για τη σταδιακή κατάργηση των πωλήσεων νέων αυτοκινήτων με κινητήρες εσωτερικής καύσης, ο οποίος είχε χαλαρώσει για το 2035 επί συντηρητικής κυβέρνησης. Θα αναιρέσει επίσης την απόφαση να εμποδίσει την BoE να λαμβάνει υπόψη την κλιματική αλλαγή στις εντολές της και θα δώσει εντολή στα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα που ρυθμίζονται από το Ηνωμένο Βασίλειο και στις εταιρείες του FTSE 100 να εφαρμόσουν σχέδια μετάβασης ευθυγραμμισμένα με τη συμφωνία του Παρισιού. Η μείωση της εξάρτησης του Ηνωμένου Βασιλείου από το φυσικό αέριο και η επίτευξη της ΝΖΤ θα είναι μια πρόκληση, καθώς θα απαιτηθούν σημαντικές επενδύσεις και η ανάπτυξη εγκαταστάσεων καθαρής ενέργειας θα διαρκέσει αρκετά χρόνια. Τα σχέδια των Εργατικών έχουν δυνατότητες αλλά και σημαντικούς κινδύνους
Συνολικά, η γενική προσδοκία είναι ότι το Εργατικό Κόμμα θα κερδίσει την πλειοψηφία στις γενικές εκλογές στο Ηνωμένο Βασίλειο. Παρά την αλλαγή κυβέρνησης από τους Συντηρητικούς στους Εργατικούς, αναμένουμε ότι μια κυβέρνηση των Εργατικών θα ακολουθήσει συνετή οικονομική πολιτική, με προοπτική ενίσχυσης της ανάπτυξης. Στο μανιφέστο τους, οι Εργατικοί έχουν υποσχεθεί φιλόδοξα σχέδια για την ανάπτυξη της οικονομίας και την ενίσχυση της καθαρής ενέργειας, ενώ παράλληλα θα επαναφέρουν τα δημόσια οικονομικά σε υγιή θέση. Αν και δεν έχουν ακόμη παρουσιαστεί περισσότερες λεπτομέρειες σχετικά με συγκεκριμένες πολιτικές, βλέπουμε κινδύνους εκτέλεσης στα σχέδια των Εργατικών, κυρίως λόγω της κλίμακας των απαιτούμενων επενδύσεων. Επιπλέον, η χαμηλή αποτελεσματικότητα των σχεδίων θα μπορούσε να οδηγήσει σε χαμηλότερη από την αναμενόμενη ανάπτυξη, με δυσμενείς επιπτώσεις στις δημοσιονομικές προοπτικές. Άλλοι κίνδυνοι θα μπορούσαν να προέλθουν από την αποτυχία προσέλκυσης ιδιωτικών επενδύσεων και από το εξωτερικό περιβάλλον, συμπεριλαμβανομένων των γεωπολιτικών κινδύνων και της αδύναμης εξωτερικής ζήτησης.
