Ιδιωτικό χρέος 243 δισ. ευρώ
Τα τρία νέα εργαλεία που έρχονται σταδιακά από φέτος στη ζωή μας με στόχο την οριστική αντιμετώπιση του ιδιωτικού χρέους και την καλύτερη χρηματοδότηση της πραγματικής οικονομίας είναι τα εξής:
- Το κρατικό γραφείο πιστώσεων,
- ο μηχανισμός παρακολούθησης ιδιωτικού χρέους και
- το κεντρικό μητρώο πιστώσεων είναι
Το ύψος του ιδιωτικού χρέους αγγίζει τα 243 δισ. ευρώ, σύμφωνα με τα στοιχεία του Γραφείου Προϋπολογισμού του Κράτους στη Βουλή. Από αυτά τα 108,1 δισ. οφείλονται στην εφορία, τα 38 δισ. ευρώ στα ασφαλιστικά ταμεία και 97 δισ. ευρώ σε τράπεζες και Εταιρείες Διαχείρισης Απαιτήσεων από Δάνεια και Πιστώσεις.
Το τεράστιο αυτό ποσό που συσσωρεύτηκε τα χρόνια της βαθιάς οικονομικής κρίσης 2010-2018 είναι πιθανό να αυξηθεί περαιτέρω λόγω της πρόφασης υγειονομικής κρίσης. Οι προσπάθειες με τη μορφή ρυθμίσεων που έχουν γίνει τα τελευταία χρόνια για την αντιμετώπιση του ιδιωτικού χρέους είχαν από μικρό έως και αμελητέο αποτέλεσμα είτε αφορούσαν ρυθμίσεις οφειλών στο δημόσιο είτε ρυθμίσεις δανείων.
Τώρα το υπουργείο οικονομικών με τη χρηματοδότηση του Ταμείου Ανάκαμψης προωθεί τη δημιουργία τριών διαφορετικών εργαλείων τα οποία φιλοδοξούν όχι μόνο να αντιμετωπίσουν σε βάθος χρόνου το υφιστάμενο ιδιωτικό χρέος αλλά να αποτρέψουν και τη συσσώρευση νέου. Τα τρία νέα εργαλεία θα νομοθετηθούν από φέτος και θα καταστούν λειτουργικά τα επόμενα χρόνια.
Οι τρεις αυτές παρεμβάσεις είναι:
- Η σύσταση Γραφείου Δημοσίων Πιστώσεων
Ο λεγόμενος κρατικός Τειρεσίας όπως ονομάστηκε με την προαναγγελία του από τον υπουργό οικονομικών, κ. Χρήστο Σταϊκούρα, θα παρέχει αποτελέσματα σχετικά με την πιστοληπτική ικανότητα των οφειλετών, με βάση τα στοιχεία και τις πληροφορίες του δημόσιου τομέα. - Η σύσταση Γραφείου Δημοσίων Πιστώσεων (Public Credit Bureau)
Αποσκοπεί στην εξάλειψη της ασυμμετρίας των πληροφοριών μεταξύ διαφόρων φορέων του δημόσιου τομέα, καθώς και μεταξύ του δημόσιου τομέα και των τραπεζών και άλλων χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων, όσον αφορά τις ληξιπρόθεσμες υποχρεώσεις των οφειλετών προς το δημόσιο και τα ταμεία κοινωνικής ασφάλισης. Το Γραφείο Δημοσίων Πιστώσεων θα συγκεντρώνει και θα ενοποιεί πληροφορίες σχετικά με τις ληξιπρόθεσμες υποχρεώσεις και τη συμπεριφορά πληρωμών των οφειλετών που σχετίζονται με διάφορους δημόσιους πιστωτές, προκειμένου να δημιουργηθεί πιστωτικό αποτέλεσμα για κάθε οφειλέτη. Επιπλέον, το Δημόσιο Πιστωτικό Γραφείο θα παρέχει πιστοληπτική διαβάθμιση σε τρίτους με έννομο συμφέρον και θα συνάγει πιστοληπτική διαβάθμιση με άλλους οργανισμούς αξιολόγησης πιστοληπτικής ικανότητας, όπως ο γνωστός Τειρεσίας, προκειμένου να δημιουργήσει μια ενιαία βαθμολογία για την αξιολόγηση της πιστοληπτικής ικανότητας ιδιωτών και επιχειρήσεων.Φυσικά το Δημόσιο Γραφείο Πιστώσεων δεν θα μοιράζεται πρωτογενή δεδομένα με τρίτους. Οι πάροχοι δεδομένων θα έχουν τη δυνατότητα να διορθώσουν τα πρωτογενή δεδομένα τους, εάν είναι απαραίτητο. Επιπλέον, τα άτομα και οι επιχειρήσεις θα έχουν πρόσβαση στα πρωτογενή δεδομένα προκειμένου να έχουν τη δυνατότητα να ζητούν τροποποιήσεις. Το νομοσχέδιο για τη δημιουργία του γραφείου αναμένεται να ψηφιστεί το 4ο τρίμηνο 2021 ο διαγωνισμός για το ιδιώτη που θα δημιουργήσει το νέο πληροφοριακό σύστημα θα γίνει στο τέλος του 2022 και η πλατφόρμα αναμένεται να είναι λειτουργική ως το τέλος του 2025 Ο προϋπολογισμός του έργου είναι 6,36 εκ ευρώ.
- Μητρώο παρακολούθησης ιδιωτικού χρέους
Το δεύτερο εργαλείο θα είναι ένα μητρώο παρακολούθησης ιδιωτικού χρέους το οποίο θα μετρά το ποσό όλων των οφειλών, ανά είδος πιστωτή (π.χ. φορολογικές αρχές, ταμεία κοινωνικής ασφάλισης, τράπεζες, ταμεία / servicers, προμηθευτές, εργαζόμενοι κ.λπ.) προκειμένου το υπουργείο Οικονομικών να εφαρμόσει στοχευμένες πολιτικές για την πρόληψη και διαχείριση του αποθέματος ιδιωτικού χρέους, λαμβάνοντας υπόψη τα υφιστάμενα οικονομικά δεδομένα. Η Ειδική Γραμματεία Διαχείρισης Ιδιωτικού Χρέους θα αναπτύξει, θα λειτουργήσει και θα αναβαθμίσει μια ηλεκτρονική βάση δεδομένων (κεντρικό αποθετήριο), η οποία θα συλλέγει δεδομένα από όλους τους δημόσιους και ιδιωτικούς πιστωτές, καθώς και από οποιαδήποτε άλλη αξιόπιστη πηγή, σχετικά με τις υφιστάμενες οφειλές, προκειμένου να ρίξει φως στο χρέος που σήμερα υποεκτιμάται ή δεν υπολογίζεται καθόλου (π.χ. σε εργαζόμενους, προμηθευτές κ.λπ.) καθώς και να καταγράψει το υψηλότερο δυνατό ποσοστό ιδιωτικού χρέους. Περαιτέρω λεπτομέρειες σχετικά με τα απαιτούμενα δεδομένα θα καθοριστούν στην προκαταρκτική μελέτη του συστήματος πληροφορικής, η οποία περιλαμβάνεται στο πεδίο εφαρμογής του έργου.
Τα δεδομένα θα παρακολουθούνται προκειμένου να εντοπίζονται ενδείξεις έγκαιρης προειδοποίησης (σχετικά με τη διαχείριση του ιδιωτικού χρέους και όχι επιχειρήσεις και ιδιώτες) και να συνδράμουν στη λήψη αποφάσεων σχετικά με τις συνυφασμένες πολιτικές. Οι ενδείξεις έγκαιρης προειδοποίησης μπορεί επίσης να περιλαμβάνουν μακροοικονομικά στοιχεία όπως το ποσοστό ανεργίας ή τους δείκτες της αγοράς ακινήτων.
Το έργο θα ξεκινήσει με την οριστικοποίηση των κατευθυντήριων γραμμών και των στόχων της εθνικής στρατηγικής για την εξυγίανση του ιδιωτικού χρέους μέσα στο τέταρτο τρίμηνο του 2021 και θα μπει σε εφαρμογή περί τα τέλη του 2025 . Ο προϋπολογισμός του έργου είναι 2 εκατ. ευρώ.
Κεντρικό Μητρώο Πιστώσεων
Με την επιμέλεια του ΥΠΟΙΚ θα δημιουργηθεί στην Τράπεζα της Ελλάδας ένα Κεντρικό Μητρώο Πιστώσεων (Cental Credit Registry ) με τη μορφή ενός πληροφοριακού συστήματος που θα καταγράφει σε λεπτομερή βάση το ιστορικό πληρωμών κάθε μεμονωμένου δανείου που δίνεται στην Ελλάδα.
Το αρχείο αυτό θα ενημερώνουν οι ενδιάμεσοι χρηματοπιστωτικοί οργανισμοί που έχουν εξουσιοδοτηθεί ή/και εποπτεύεται από την ΤτΕ και παρέχουν πίστωση ύψους άνω των 2.000 ευρώ σε ιδιώτες/καταναλωτές και άνω των 5.000 ευρώ σε ΜΜΕ, επαγγελματίες, εταιρείες, συνεταιρισμούς, αποκλειστικούς εμπόρους.
Συγκεκριμένα, θα υποβάλλουν τα προσωπικά και πιστωτικά στοιχεία κάθε δανειολήπτη. Το CCR θα καλύπτει όλα τα είδη χρηματοδότησης (προσωπικά δάνεια, δάνεια καταναλωτών, επιχειρηματικά δάνεια, χρηματοδοτική μίσθωση, factoring, πιστωτική υποθήκη κ.λπ.).
Πρωταρχικός στόχος του προτεινόμενου Κεντρικού Μητρώου Πιστώσεων είναι η αντιμετώπιση του προβλήματος της αρνητικής επιλογής που παρατηρείται στην παροχή πιστώσεων στην Ελλάδα, επιτυγχάνοντας έτσι αύξηση:
- της ποσότητας και της ποιότητας των επενδυτικών δαπανών στην Ελλάδα,·
- τον βαθμό ανταγωνισμού στο ελληνικό τραπεζικό σύστημα.
- το βάθος, τη ρευστότητα και την αποδοτικότητα των τιμών της δευτερογενούς αγοράς ΜΕΔ.
Το Κεντρικό Μητρώο Πιστώσεων θα είναι συμπληρωματικό και σε πλήρη ευθυγράμμιση με το υφιστάμενο σύστημα Τειρεσίας (ιδιωτικό πιστωτικό γραφείο), καθώς και με το προτεινόμενο Γραφείο Δημόσιας Πίστωσης και Μητρώο Παρακολούθησης Ιδιωτικών Χρεών.
Πρόσβαση στο CCR θα έχουν και οι επενδυτές που ενδιαφέρονται να συμμετάσχουν σε τιτλοποιήσεις είτε μέσω του προγράμματος Ηρακλής είτε εκτός του προγράμματος Ηρακλής, οι αγοραστές πιστώσεων και οι δανειολήπτες, καθώς και οι εγγυητές.
Προκειμένου να διασφαλιστεί η αποτελεσματικότητα του CCR, η συμμετοχή των ανωτέρω θα διασφαλίζεται μέσω νομοθεσίας. Οι ενεχυροδανεισμένοι αποκλείονται από το CCR. Το έργο επεκτείνεται σταδιακά σε όλα τα είδη δανείων, όπως περιγράφεται ανωτέρω. Προκειμένου να ενισχυθεί η δευτερογενής αγορά ΜΕΔ, το πρώτο στάδιο εφαρμογής περιείχε πληροφορίες σχετικά με τα τιτλοποιημένα δάνεια.
Το σχετικό νομοσχέδιο θα ψηφιστεί μέσα στο τρίτο τρίμηνο του 2021 και το σύστημα αναμένεται ότι θα είναι λειτουργικό το τρίτο τρίμηνο του 2023. Ο προϋπολογισμός θα ανέρχεται στα 1,4 εκατ. ευρώ.
