Χρήστος Παλλαντζάς: «Η τέχνη θα ασχολείται πάντα με το πανανθρώπινο ερώτημα πώς και γιατί βρεθήκαμε σ’ αυτό τον κόσμο»

Συνέντευξη στον Κώστα Κατόπη

Συνάντησα τον γνωστό ζωγράφο Χρήστο Παλλαντζά με τον οποίο και συνομίλησα με αφορμή την έκθεσή του με τίτλο «IN MEDIAS RES», που παρουσιάζεται αυτή την περίοδο στην γκαλερί Ευριπίδη και η οποία θα διαρκέσει έως τις 29 Απριλίου. Τα εντυπωσιακά –και σχεδόν βιβλικά– τοπία, δημιουργήθηκαν κατά τα λεγόμενά του την περίοδο της πανδημίας και των εγκλεισμών, στα οποία είναι χαρακτηριστική η απουσία της ανθρώπινης ύπαρξης, ειδικά την ώρα που πραγματεύονται… Το σούρουπο.

Μου μίλησε για της αφορμές τής θεματικής αυτής ενότητας, ενώ μου εξήγησε τον τίτλο της έκθεσης αναφέροντας ότι «…πρώτα ζωγραφίστηκε το τελευταίο σχεδόν έργο της έκθεσης και μετά κατά τη διάρκεια του lock-down οργανώθηκαν όλα τα υπόλοιπα έργα που περιγράφουν τις κατευθύνσεις και τις διαδρομές που οδηγούν στο τελευταίο έργο του προορισμού».

Αναφερόμενος στην επικοινωνία των έργων του με τον θεατή τονίζει ότι «ο άνθρωπος ήταν στο κέντρο της δίκης μου κοσμοαντίληψης πάντα . Ο άνθρωπος ως «ον» ολοκληρωμένο άχρονο εναρμονισμένο με την θεϊκή του φύση. Ίσως για αυτό υπάρχει η αίσθηση της ανθρώπινης παρουσίας ακόμη και σε έργα που δεν αναπαριστούν ανθρώπους».

Επίσης, μίλησε για τις αναφορές του στην Αθήνα και στην Ακρόπολη αλλά και το ταξίδι του στους Αγίους Τόπους από το οποίο προέκυψε ο εντυπωσιακός πίνακας που απεικονίζει τη λίμνη Τιβεριάδα.

– Κύριε Παλλαντζά, ένα νέο ταξίδι ξεκινάει στην γκαλερί Ευριπίδη. Πείτε μας ποια ήταν η αφορμή για τη νέα σας δουλειά.

-Μια παιδική ανάμνηση ένα ταξίδι προσκυνηματικού χαρακτήρα αλλά πρωτίστως το καθήκον και μια υπόσχεση που δεν τήρησα καθώς και μια σειρά αμφισβητήσεων. Όλες οι διαδρομές στη ζωή μου από τις πιο απλές έως τις πιο σύνθετες και βαθιά προσωπικές ήταν η αναζήτηση της αλήθειας. Η εκπαίδευση που δέχτηκα από το σπίτι μου ήταν καθοριστική στην διαμόρφωση του χαρακτήρα μου όπως και όλων μας φαντάζομαι άλλωστε. Πάντα ήθελα να ξέρω το πώς και το γιατί των πραγμάτων. Αυτό είναι για άλλη μια φορά η αφορμή να μπω στη διαδικασία ενός εικαστικού ταξιδιού όπως αυτό που παρουσιάζεται αυτό τον καιρό στην γκαλερί Ευριπίδη.

-IN MEDIAS RES: Πώς προέκυψε ο τίτλος της έκθεσης;

-Ο όρος IN MEDIAS RES σημαίνει στο μέσον των πραγμάτων είναι ένας λογοτεχνικός όρος από την Οδύσσεια του Ομήρου που περιγράφει τον τρόπο της αφήγησης από τη μέση των πραγμάτων προς την αρχή. Πρώτα ζωγραφίστηκε το τελευταίο σχεδόν έργο της έκθεσης και μετά κατά τη διάρκεια του lock-down οργανώθηκαν όλα τα υπόλοιπα έργα που περιγράφουν τις κατευθύνσεις και τις διαδρομές που οδηγούν στο τελευταίο έργο του προορισμού. Έτσι στην έκθεση ο επισκέπτης θα περιηγηθεί σε λιμάνια, δρόμους και τόπους ιερούς όλων των θρησκειών μίας συγκεκριμένης όμως κατεύθυνσης με προσανατολισμό εκείνον που οδηγεί σε μια επικούρεια, θα λέγαμε, γαλήνη.

– Τι θέλετε να επικοινωνήσετε στο κοινό με τα έργα σας; Η δουλειά σας είναι ανθρωποκεντρική απουσιάζοντας από αυτή τα πρόσωπα…

-Η τέχνη θα ασχολείται πάντα με το πανανθρώπινο ερώτημα πώς και γιατί βρεθήκαμε σ’ αυτό τον κόσμο. Έτσι κάθε φορά στις διάφορες περιόδους της ιστορίας της τέχνης είχαμε και μια ερμηνεία του κόσμου.

Στην τέχνη το νόημα υπάρχει μόνο μέσω των εικόνων που δίνουν μορφή σε αυτό το νόημα. Η εικόνα (η δημιουργημένη εικόνα) υπάρχει ως κατανόηση της πραγματικότητας από τον καλλιτέχνη σύμφωνα με τις δικές του κλείσεις και την δική του κοσμοαντίληψη. Ο καλλιτέχνης με τα διάφορα μέσα που χρησιμοποιεί προσπαθεί να απαντήσει σε πανανθρώπινες αγωνίες αναζητώντας ένα βαθύτερο ερμηνευτικό νόημα στο βασικότερο «πώς και γιατί βρεθήκαμε σ’ αυτόν τον κόσμο» χρησιμοποιώντας ως μέσο την εικόνα. Έτσι το έργο τέχνης ως φορέας νοήματος λειτουργεί μέσα μας σαν σχολείο αισθητικής στοχασμού και κρίσης (να σημειώσω εδώ ότι η τέχνη δεν μπορεί να εικάζει να υπαινίσσεται ή να υποθέτει. Πρέπει να ερμηνεύει).

Η τέχνη με την ερμηνευτική της διάθεση λειτουργεί θεραπευτικά στις αισθήσεις μας. Αυτή είναι και η προσδοκία μου.

Ο άνθρωπος ήταν στο κέντρο της δίκης μου κοσμοαντίληψης πάντα. Ο άνθρωπος ως «ον» ολοκληρωμένο άχρονο εναρμονισμένο με την θεϊκή του φύση. Ίσως για αυτό υπάρχει η αίσθηση της ανθρώπινης παρουσίας ακόμη και σε έργα που δεν αναπαριστούν ανθρώπους.

– Σύγχρονα αθηναϊκά τοπία και τοπία των Αγίων Τόπων. Πώς συνδέονται και συνυπάρχουν στον ίδιο χώρο; Και από τα επίγεια τοπία στον ουρανό. Ουράνιοι τόποι ονειρικοί, σχεδόν βιβλικοί, αποτυπωμένοι στο μεταίχμιο του περάσματος από το φως στο σκοτάδι…

-Η εικαστική διαδρομή με αφετηρία τον τόπο κατοικίας μου που είναι η πόλη της Αθήνας την ώρα που νυχτώνει, και κατεύθυνση άλλους τόπους με βιβλικές αναφορές, όπως λέτε, δημιουργήθηκαν στην περίοδο της πανδημίας και του εγκλεισμού. Για μένα αυτή η αναπόληση του ταξιδιού που μόλις είχα κάνει με οδήγησε σε ένα απολογισμό και μια βαθύτερη συνειδητοποίηση. Η ώρα ήταν ακριβώς η ώρα που όλα ακινητοποιούνται αφήνοντας θέση στη σκέψη και την περισυλλογή.

Ας μην ξεχνάμε την ατμόσφαιρα που επικρατούσε τον πρώτο καιρό του εγκλεισμού ιδιαίτερα η ησυχία. Αυτή η ησυχία καθόρισε και τις διαστάσεις των έργων.

– Τι σηματοδοτεί το εικαστικό ταξίδι στους Αγίους Τόπους; Ποια η εμπειρία σας στη λίμνη Τιβεριάδα;

-Πάντοτε μου άρεσε να διαβάζω ιστορία. Η ιστορία με βοήθησε να κατανοήσω περισσότερο την ιστορία της τέχνης αργότερα, καθώς και το πώς οργανώθηκε ο δυτικός κόσμος. Η ποίηση από την εποχή του σχολείου με συνέπαιρνε διότι μου έδινε με έναν εξαιρετικό τρόπο ερμηνείες του κόσμου με εικόνες και ρυθμό και αυτό έμοιαζε να καταλαγιάζει τις αγωνίες μου. Το ταξίδι μου στους Αγίους Τόπους με βοήθησε στην κατανόηση της οργάνωσης του δυτικού κόσμου. Κατάλαβα πολύ καλύτερα την ιστορία που διάβαζα τόσα χρόνια. Κατανόησα πολλές πολιτισμικές συμπεριφορές των ανθρώπων σήμερα. Ακόμη και όταν αντίκρισα λίγο πριν νυχτώσει την λίμνη Τιβεριάδα με την όποια αναφορά της Βίβλου από τα χρόνια του σχολείου ξαφνικά όλα ήρθαν να πάρουν τη σωστή τους διάσταση σε εκείνο το κομμάτι του φαντασιακού μου, που μου επιτρέπει να μπαίνω σε δημιουργικές διαδικασίες. Ήταν μια έντονη συγκινησιακή κατάσταση. Σαν να ήξερα αυτή την εικόνα από πάντα και να την ξανά συναντούσα.

– Μιλήστε μας και για την αναφορά σας στην Ακρόπολη και τον Παρθενώνα…

-Η Αθήνα είναι μία από τις αρχαιότερες πόλεις του κόσμου. Αισθάνομαι πολύ τυχερός που μπορώ να ζω σε μια πόλη σαν κι αυτή. Σκεφτείτε ότι πολλοί άνθρωποι εργάζονται σκληρά για να καταφέρουν να την επισκεφτούν για λίγες μέρες στη ζωή τους. Πάντα αισθανόμουν την ανάγκη να ανήκω κάπου η έννοια του πατρικού δεν υπήρχε στη ζωή μου. Ο πατέρας μου ως στρατιωτικός είχε συχνά μεταθέσεις έτσι η ανάγκη μου όταν βρέθηκα στην Αθήνα ήταν να πολιτογραφηθώ Αθηναίος.

Στην πόλη αυτή ανέπτυξα και όλη μου τη σχέση με τη ζωγραφική. Γνώρισα τους φίλους που έχω μέχρι σήμερα. Είναι οι φίλοι που καθόρισαν με τα διαβάσματα τους και την παιδεία μου. Το κέντρο αυτής της πόλης μέσα στο κόσμο είναι η Ακρόπολη. Αυτή είναι και το δικό μου προσωπικό κέντρο.

Σας ευχαριστώ πολύ γι’ αυτή την πολύ ενδιαφέρουσα συζήτηση.

* ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ: KATOUFAS BROS