Μια βραδυφλεγής βόμβα για τη σύνταξη εκατοντάδων χιλιάδων αυτοαπασχολουμένων αλλά και μισθωτών αποτυπώνεται πλέον καθαρά στα στοιχεία του e-ΕΦΚΑ.
Οι μεν επαγγελματίες επιλέγουν μαζικά τις χαμηλότερες ασφαλιστικές κατηγορίες για να πληρώνουν τις ελάχιστες εισφορές, κόβοντας όμως οι ίδιοι τη μελλοντική τους σύνταξη.
Οι δε μισθωτοί συμβιβάζονται με το να παίρνουν ένα τμήμα του πραγματικού μισθού τους «κάτω από το τραπέζι», ώστε ο εργοδότης να γλιτώνει εισφορές και εκείνοι να βλέπουν λίγο υψηλότερα καθαρά – με τίμημα μια σύνταξη-ψίχουλα.
8 στους 10 αυτοαπασχολούμενους επιλέγουν το “φθηνότερο δυνατό”
Σύμφωνα με τα τελευταία επίσημα στοιχεία του e-ΕΦΚΑ (Μάρτιος 2025), η μεγάλη πλειονότητα των αυτοαπασχολουμένων επιλέγει ασφαλιστική κατηγορία με κριτήριο τις σημερινές και όχι τις μελλοντικές ανάγκες.
- Σε σύνολο περίπου 1,4 εκατ. αυτοαπασχολούμενων,
- 164.530 βρίσκονται στην ειδική κατηγορία (η χαμηλότερη),
- 972.436 επιλέγουν την 1η κατηγορία, με εισφορά γύρω στα 250 ευρώ/μήνα.
Δηλαδή, περίπου 8 στους 10 κινούνται στο φθηνότερο επίπεδο που επιτρέπει ο νόμος.
Πώς μεταφράζεται αυτό σε μελλοντικό εισόδημα;
Από τα 244,65 ευρώ της 1ης κατηγορίας, μόλις τα 180,65 ευρώ κατευθύνονται στη σύνταξη, ενώ τα υπόλοιπα 64 ευρώ καλύπτουν εισφορές υγείας. Το ποσό των 180,65 ευρώ πολλαπλασιάζεται επί 5 και δίνει έναν συντάξιμο μισθό περίπου 905 ευρώ. Με τέτοιο χαμηλό συντάξιμο μισθό, η μελλοντική σύνταξη δύσκολα ανεβαίνει σε αξιοπρεπή επίπεδα.
Σύνταξη κάτω από 1.000 ευρώ ακόμη και με 40 χρόνια ασφάλισης
Η εικόνα γίνεται ακόμη πιο σκληρή όταν μπουν στην εξίσωση τα χρόνια ασφάλισης και οι συντελεστές αναπλήρωσης:
- Με 30 χρόνια ασφάλισης, ο συντελεστής αναπλήρωσης δεν ξεπερνά το 26,5%.
- Ακόμη και με την προσθήκη της εθνικής σύνταξης, το καθαρό ποσό που θα πάρει ο επαγγελματίας δεν ξεπερνά τα 600 ευρώ.
- Στα 30 χρόνια, η ονομαστική σύνταξη διαμορφώνεται γύρω στα 623 ευρώ μικτά.
- Στα 40 χρόνια, ανεβαίνει κοντά στα 837 ευρώ μικτά – και πάλι μακριά από τα τετραψήφια ποσά που πολλοί θεωρούν δεδομένα.
Κάθε χρόνο οι εισφορές αυξάνονται με βάση τον πληθωρισμό. Αυτό όμως στην πράξη δεν βελτιώνει την αγοραστική δύναμη του μελλοντικού συνταξιούχου, καθώς το κόστος ζωής ανεβαίνει αντίστοιχα. Έτσι, η «ονομαστική» βελτίωση της σύνταξης δεν μεταφράζεται σε πραγματικό όφελος.
Μισθωτοί με «μαύρα»: Καθαρά λίγο παραπάνω, σύνταξη πολύ λιγότερο
Παρόμοια είναι η εικόνα και στους μισθωτούς που δέχονται να δηλώνονται στον ΕΦΚΑ με κατώτατο μισθό, ενώ το υπόλοιπο το λαμβάνουν «στο χέρι».
Σήμερα αυτό συχνά παρουσιάζεται ως «συμφωνία κερδισμένων»: ο εργοδότης γλιτώνει εισφορές, ο εργαζόμενος βλέπει περισσότερα καθαρά.
Στη σύνταξη, όμως, αποδεικνύεται συμφωνία χαμένη:
- ολόκληρος ο ασφαλιστικός βίος «γράφεται» σε χαμηλή βάση,
- ο μέσος συντάξιμος μισθός μένει καθηλωμένος,
- η τελική σύνταξη είναι σημαντικά χαμηλότερη από αυτήν που θα αντιστοιχούσε στο πραγματικό εισόδημα.
Το νέο σύστημα υπολογισμού που λαμβάνει υπόψη όλον τον εργασιακό βίο ενισχύει αυτό το αποτέλεσμα: τα χρόνια με χαμηλές εισφορές «τραβούν προς τα κάτω» τη μέση βάση και άρα τη σύνταξη.
Τι μπορεί να κάνει σήμερα ο ασφαλισμένος
Η βελτίωση της μελλοντικής σύνταξης δεν είναι εύκολη υπόθεση και σίγουρα δεν είναι άμεση. Ωστόσο, υπάρχουν επιλογές άμυνας:
- Επιλογή υψηλότερης ασφαλιστικής κατηγορίας
Όσο νωρίτερα ανεβεί κανείς κατηγορία, τόσο περισσότερα χρόνια θα έχει σε υψηλότερη βάση υπολογισμού. Αυτό φυσικά κοστίζει σήμερα, αλλά αυξάνει τον συντάξιμο μισθό και το τελικό ποσό. - Ιδιωτική ασφάλιση / συνταξιοδοτικά προγράμματα
Ένα αποταμιευτικό ή συνταξιοδοτικό πρόγραμμα ιδιωτικής ασφάλισης μπορεί να λειτουργήσει ως δεύτερος πυλώνας, συμπληρώνοντας την κύρια σύνταξη ή το εφάπαξ. - Επαγγελματικά ταμεία
Η συμπληρωματική ασφάλιση μέσω επαγγελματικών ταμείων είναι θεσμός που στην Ελλάδα παραμένει λιγότερο διαδεδομένος, αλλά σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες αποτελεί βασικό τμήμα του συνταξιοδοτικού εισοδήματος.
Το βέβαιο είναι ότι το δίλημμα «χαμηλότερες εισφορές σήμερα ή αξιοπρεπής σύνταξη αύριο» δεν είναι θεωρητικό.
Τα στοιχεία του e-ΕΦΚΑ αποκαλύπτουν ότι, με τις σημερινές επιλογές, χιλιάδες μελλοντικοί συνταξιούχοι έχουν ήδη “κλειδώσει” συντάξεις των 600–800 ευρώ. Το αν αυτό θα αλλάξει, εξαρτάται από τις αποφάσεις που θα πάρουν τώρα – και όχι λίγο πριν τη συνταξιοδότηση.
