Αποκάλυψη σοκ για απάτες σε ψάρια και θαλασσινά

Ανάλυση σε 44 διεθνείς μελέτες έδειξε ότι σχεδόν 36% από 9.000 προϊόντα σε εστιατόρια, ψαραγορές και ιχθυοπωλεία είχαν λανθασμένη σήμανση.

Η ανάλυση πραγματοποιήθηκε από τον Guardian πάνω σε 44 πρόσφατες μελέτες με περισσότερα από 9.000 δείγματα θαλασσινών από εστιατόρια, ιχθυοπώλες και σούπερ μάρκετ σε περισσότερες από 30 χώρες και έδειξε ότι σε ποσοστό 36% υπήρχε λανθασμένη σήμανση, αποτέλεσμα που δείχνει την ύπαρξη απάτης σε μεγάλη κλίμακα παγκοσμίως.

Σε μια σύγκριση πωλήσεων ψαριών από ιχθυοπωλεία, σούπερ μάρκετ και εστιατόρια στον Καναδά, τις ΗΠΑ, το Ηνωμένο Βασίλειο, τη Σιγκαπούρη, την Αυστραλία και τη Νέα Ζηλανδία, οι ερευνητές διαπίστωσαν εσφαλμένη σήμανση σε ποσοστό περίπου 40% των ψαριών που ελέγχθηκαν.

Στο Ηνωμένο Βασίλειο και τον Καναδά παρουσιάστηκε εσφαλμένη σήμανση σε ποσοστό 55%, το υψηλότερο ποσοστό σε αυτή τη μελέτη, και ακολουθούν οι ΗΠΑ με ποσοστό 38%.

Μάλιστα, μερικές φορές τα ψάρια ήταν χαρακτηρισμένα ως διαφορετικά είδη της ίδιας οικογένειας.

Στη Γερμανία, για παράδειγμα, το 48% των δειγμάτων με την ένδειξη «βασιλικά χτένια», ήταν στην πραγματικότητα τα όχι τόσο αγαπητά «ιαπωνικά χτένια». Από τα 130 φιλέτα καρχαρία που αγοράστηκαν από ιταλικές αγορές ψαριών και ιχθυοπώλες, οι ερευνητές διαπίστωσαν εσφαλμένη σήμανση σε ποσοστό 45%.

Το πρόβλημα με τις απάτες των θαλασσινών είναι εδώ και χρόνια παγκόσμιο και αυτό οφείλεται και στο γεγονός πως τα θαλασσινά είναι διεθνής τάση στη διατροφή.

Μεγάλο μέρος των αλιευμάτων παγκοσμίως μεταφορτώνεται από τα αλιευτικά σκάφη σε άλλα τεράστια πλοία για μεταποίηση, και εκεί συνήθως γίνεται η εσφαλμένη σήμανση, η οποία είναι σχετικά εύκολη και επιφέρει κέρδος.

Το ψάρι στα εστιατόρια

Το πρόβλημα φαίνεται ότι είναι πιο έντονο στα εστιατόρια. Περισσότεροι από 100 επιστήμονες συμμετείχαν σε μία μελέτη, που αντιπροσωπεύει την πρώτη απόπειρα μεγάλης κλίμακας να γίνει έλεγχος εσφαλμένης σήμανσης ψαριών σε ευρωπαϊκά εστιατόρια.

Συγκεκριμένα, οι ερευνητές συνέλεξαν κρυφά, δείγματα θαλασσινών από 180 εστιατόρια σε 23 χώρες, και έστειλαν σε ένα εργαστήριο 283 δείγματα, μαζί με την περιγραφή του μενού, την ημερομηνία, την τιμή, το όνομα και τη διεύθυνση του εστιατορίου.

Το DNA από κάθε δείγματος ψαριού αναλύθηκε για την αναγνώριση του είδους και στη συνέχεια συγκρίθηκε με τα ονόματα στο μενού. Ένα στα τρία εστιατόρια είχε πουλήσει θαλασσινά με λάθος σήμανση.

Τα υψηλότερα ποσοστά εστιατορίων, που είχαν εσφαλμένη σήμανση -κυμαίνονται από 40% έως 50%- ήταν στην Ισπανία, την Ισλανδία, τη Φινλανδία και τη Γερμανία. Ψάρια όπως ο ροφός και η σαλιάρα ή ψευδολίτσα ήταν μεταξύ των ψαριών που εντοπίστηκαν να έχουν πιο συχνά λανθασμένη σήμανση, ενώ υπήρχε 50% πιθανότητα οι πελάτες, που είχαν παραγγείλει πέρκα γλώσσα, ερυθρό τόνο και κιτρινόπτερο τόνο να μην έφαγαν τελικά αυτό που παρήγγγειλαν.

Μερικές φορές τα ψάρια αντικαθίστανται με παρόμοια είδη, για παράδειγμα τύπος τόνου μπορεί να αντικατασταθεί με έναν άλλο. Συχνά, ωστόσο, αντικαθίστανται με εντελώς διαφορετικά είδη. Ενα πολύ συνηθισμένο υποκατάστατο είναι το λιγότερο γνωστό και φθηνότερο παγκάσιους ή γατόψαρο ή πανγκάσιους. Αυτό το ψάρι καλλιεργείται ευρέως στο Βιετνάμ και την Καμπότζη και έχει παρόμοια γεύση και υφή με άλλα λευκά ψάρια, όπως ο γάδος, η γλώσσα και ο μπακαλιάρος.

Επιπτώσεις στην υγεία και στην οικονομία

Ωστόσο, μπορεί άλλες αντικαταστάσεις είναι πιο ανησυχητικές. Για παράδειγμα, προϊόντα ανάμεικτων θαλασσινών όπως οι κροκέτες γαρίδας που αγοράστηκαν στις αγορές της Σιγκαπούρης κατέγραψαν ποσοστό εσφαλμένης σήμανσης 38,5%.

Σύμφωνα με τους ερευνητές, σε πολλές περιπτώσεις, οι κροκέτες γαρίδας περιείχαν DNA χοίρου. Στην Κίνα, ελέγχθηκαν 153 προϊόντα φιλέτου ψητού ψαριού από 30 εμπορικές μάρκες, που αγοράστηκαν σε τοπικές αγορές, και αποκαλύφθηκε «ένα ανησυχητικό ποσοστό παραπλανητικής σήμανσης σε τουλάχιστον 58%». Μάλιστα ορισμένα φιλέτα ήταν από το θανατηφόρο είδος του λαγοκέφαλου .

Τα υποκατάστατα των ψαριών μπορούν να είναι επικίνδυνα για την υγεία. Για παράδειγμα το Escolar, που συχνά υποκαθιστά ορισμένες ποικιλίες τόνου, είναι ένα λιπαρό ψάρι, το οποίο είναι δύσκολο να αφομοιωθεί από τον οργανισμό.

Η Oceana (μη κερδοσκοπικός οργανισμός διατήρησης των ωκεανών) η οποία διενήργησε 20 δικές της έρευνες για εσφαλμένη σήμανση, το 2016 έκανε επίσης μια αξιολόγηση σε 200 μελέτες από 55 χώρες. Έδειξαν ότι κατά, μέσον όρο, ένα στα πέντε ψάρια από ιχθυοπωλεία, σούπερ μάρκετ και εστιατόρια φέρουν λανθασμένη σήμανση. Και η κατάσταση δεν φαίνεται να βελτιώνεται.

Υπάρχει σημαντικό οικονομικό κέρδος από την πώληση φθηνών ψαριών στη θέση των πιο δημοφιλών και ακριβών ειδών, και κερδίζονται ακόμη περισσότερα χρήματα από το «ξέπλυμα» παράνομα αλιευμένων ψαριών, λέει ο οικονομολόγος Ρασίντ Σουμάιλα, καθηγητής στο Ινστιτούτο Ωκεανών και Αλιείας στο Πανεπιστήμιο της Βρετανικής Κολομβίας, στον Καναδά.

Η μελέτη του Σουμάιλα καταλήγει στο συμπέρασμα ότι η νομιμοποίηση εσόδων από την πώληση φθηνότερων ψαριών οδηγεί σε απώλειες 26 δις – 50 δισ. δολαρίων ετησίως, καθώς παράνομα ή με ψευδή σήμανση ψάρια, υποσκάπτουν τη νόμιμη βιομηχανία, καθιστώντας δύσκολο τον ανταγωνισμό για τους έντιμους παίκτες. «Είναι πολύ διαβρωτικό», δήλωσε ο καθηγητής του καναδικού πανεπιστημίου.