To 2023 η έκθεση του Παγκόσμιου Οικονομικού Φόρουμ (WEF) για το «Μέλλον της εργασίας» ανέφερε ότι η πλειονότητα των τεχνολογικών καινοτομιών, συμπεριλαμβανομένης προφανώς της τεχνητής νοημοσύνης, αναμενόταν να καταγράψει θετικό ισοζύγιο για τον αριθμό των θέσεων εργασίας.
Η φετινή έκθεση, που δημοσιεύθηκε μόλις χθες, αναφέρει ότι η ΑΙ θα οδηγήσει το 41% των εταιρειών που συμμετείχαν στην έρευνα του WEF σε μείωση του εργατικού τους δυναμικού, λόγω της αυτοματοποίησης έως το 2030.
Αυτό, σε απόλυτους αριθμούς, φαντάζει με ένα εμφανώς δυσμενές σενάριο για την επόμενη πενταετία, ωστόσο επιμέρους στοιχεία αλλά και παραινέσεις δείχνουν ότι οι επιχειρήσεις –μάλιστα κατά 77%– στρέφονται στην επανεκπαίδευση των υπαλλήλων ή στην αναβάθμιση των υπαρχουσών δεξιοτήτων τους.
Παράλληλα, οι εκτιμήσεις της έκθεσης μαρτυρούν ότι θα δημιουργηθούν 170 εκατ. νέες θέσεις εργασίας, ενώ θα σημειωθεί απώλεια 92 εκατ. Κοντολογίς, έως το 2030 η ανθρωπότητα θα δει αύξηση –σε απόλυτους αριθμούς– 78 εκατ. θέσεων εργασίας.
Η 290 σελίδων έκθεση του Παγκόσμιου Οικονομικού Φόρουμ εξειδικεύει, όπως ήταν αναμενόμενο, και στις θέσεις εργασίας που πρόκειται είτε να μειωθούν – εξαλειφθούν είτε να αποτελούν το ιερό δισκοπότηρο των κυνηγών ταλέντων. Και όλα αυτά, όχι μόνο εξαιτίας της ΑΙ αλλά και άλλων λόγων, όπως είναι η ενεργειακή μετάβαση, η πράσινη οικονομία, η εξέλιξη του τουρισμού, το δημογραφικό, οι γεωπολιτικές εντάσεις κ.λπ. Ειδικότερα, σύμφωνα με την έκθεση, σχεδόν το 70% των επιχειρήσεων σχεδιάζει να επικεντρωθεί στην αναζήτηση εργαζομένων που θα βελτιώνουν την ΑΙ, ενώ το 62% θα εστιάσει στην πρόσληψη ατόμων με δεξιότητες που μπορούν να συνδυαστούν με τα εργαλεία της τεχνητής νοημοσύνης.
Οπως αναφέρει και το CNN, η νότα αισιοδοξίας της έκθεσης έγκειται στο γεγονός ότι ο πρωταρχικός αντίκτυπος τεχνολογιών –όπως η παραγωγική τεχνητή νοημοσύνη– στις θέσεις εργασίας ενδέχεται να σχετίζεται με τη δυνατότητά τους να «αυξάνουν» τις ανθρώπινες δεξιότητες μέσω «συνεργασίας ανθρώπου – μηχανής», απομειώνοντας τα σενάρια πλήρους αντικατάστασης του ανθρώπου από τις μηχανές, «κυρίως δεδομένης της συνεχιζόμενης σημασίας ανθρωποκεντρικών δεξιοτήτων».
Επαγγέλματα σε άνοδο…
Σύμφωνα με την έκθεση, οι θέσεις εργασίας πρώτης γραμμής προβλέπεται να δουν τη μεγαλύτερη αύξηση σε απόλυτους αριθμούς και περιλαμβάνουν:
- Τους αγρότες.
- Τους οδηγούς παράδοσης δεμάτων.
- Τους εργάτες οικοδομών.
- Τους πωλητές.
- Τους εργάτες επεξεργασίας τροφίμων.
Οι θέσεις εργασίας της οικονομίας της φροντίδας, όπως οι επαγγελματίες νοσηλευτές, οι επαγγελματίες κοινωνικής εργασίας και συμβουλευτικής και οι βοηθοί προσωπικής φροντίδας αναμένεται επίσης να αυξηθούν σημαντικά τα επόμενα πέντε χρόνια, παράλληλα με τους ρόλους της εκπαίδευσης, όπως οι εκπαιδευτικοί τριτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης.
Την ίδια στιγμή οι θέσεις εργασίας που σχετίζονται με την τεχνολογία είναι οι ταχύτερα αναπτυσσόμενες σε ποσοστιαία βάση, συμπεριλαμβανομένων των ειδικών μεγάλων δεδομένων, των μηχανικών της βιομηχανίας fintech, των ειδικών εκμάθησης εργαλείων ΑΙ και μηχανών και των προγραμματιστών software και εφαρμογών. Οι θέσεις της πράσινης και ενεργειακής μετάβασης, συμπεριλαμβανομένων των αυτόνομων και ηλεκτρικών οχημάτων, των μηχανικών περιβάλλοντος και των μηχανικών ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, καταγράφονται επίσης στις κορυφαίες θέσεις εργασίας που αναπτύσσονται ταχύτερα.
…και σε κάθοδο
Από την άλλη, οι υπάλληλοι γραφείου και γραμματείας –συμπεριλαμβανομένων των υπαλλήλων ταμείων και έκδοσης εισιτηρίων, των διοικητικών βοηθών και των εκτελεστικών γραμματέων– αναμένεται να δουν τη μεγαλύτερη μείωση σε απόλυτους αριθμούς. Ομοίως, οι επιχειρήσεις αναμένουν ότι οι θέσεις εργασίας με τη μεγαλύτερη πτώση θα περιλαμβάνουν τους υπαλλήλους ταχυδρομικών υπηρεσιών, τους ταμίες τραπεζών και τους υπαλλήλους εισαγωγής δεδομένων.
Η χώρα μας, σύμφωνα με την έκθεση του WEF, θα σημειώσει ταυτόσημη «αναστάτωση» στις απαιτούμενες δεξιότητες εξαιτίας όλων των παραπάνω λόγων με τον παγκόσμιο μέσο όρο. Είναι στη 16η θέση –από τις συνολικά 55 παγκόσμιες οικονομίες– που θα δουν να απαιτούνται νέες δεξιότητες την επόμενη πενταετία – και αυτό κατά 39%. Ενα από τα βασικά ευρήματα της έκθεσης είναι ο τρόπος που θα διαμορφωθεί η συνεργασία ανθρώπων και μηχανών την επόμενη πενταετία στην Ελλάδα. Σύμφωνα με την έρευνα, περίπου μία στις τρεις εργασίες το 2030 θα γίνεται από μηχανές.
Η διεύρυνση της ψηφιακής πρόσβασης και το αυξανόμενο κόστος ζωής είναι οι κορυφαίες τάσεις που αναμένεται να διαμορφώσουν τον επιχειρηματικό μετασχηματισμό στην Ελλάδα έως το 2030. Το 63% των εργοδοτών στην Ελλάδα προσδιορίζει επίσης την αυξανόμενη εστίαση σε εργασιακά και κοινωνικά ζητήματα ως βασική πηγή μετασχηματισμού για τον κλάδο του, παραπάνω από τον παγκόσμιο μέσον όρο (46%).
Περισσότερες από τις μισές εταιρείες που δραστηριοποιούνται στη χώρα έχουν εντοπίσει τα κενά δεξιοτήτων στην αγορά εργασίας και την αδυναμία προσέλκυσης ταλέντων στον κλάδο τους ως βασικούς φραγμούς στον επιχειρηματικό μετασχηματισμό.
Οι 8 παράγοντες που αλλάζουν το «επιχειρείν» και την αγορά εργασίας
Δύο δημογραφικές αλλαγές φαίνεται ότι μεταμορφώνουν ολοένα και περισσότερο τις παγκόσμιες οικονομίες και τις αγορές εργασίας: η γήρανση και η μείωση του πληθυσμού σε ηλικία εργασίας, κυρίως σε οικονομίες υψηλότερου εισοδήματος.
Ο μετασχηματισμός του τοπίου των θέσεων εργασίας και των δεξιοτήτων που αναμένεται από τη φετινή έρευνα Future of Jobs Survey θα έχει σημαντικές επιπτώσεις στις επιχειρήσεις, τις βιομηχανίες, τις κυβερνήσεις και τους εργαζομένους παγκοσμίως. Σύμφωνα με την έρευνα, τα βασικά ευρήματα της έκθεσης είναι:
- Η διεύρυνση της ψηφιακής πρόσβασης αναμένεται να είναι η πιο μεταμορφωτική τάση – τόσο σε ό,τι σχετίζεται με την τεχνολογία όσο και συνολικά.
- Το αυξανόμενο κόστος ζωής κατατάσσεται ως η δεύτερη τάση μετασχηματισμού συνολικά –και η κορυφαία τάση που σχετίζεται με τις οικονομικές συνθήκες–, με τους μισούς εργοδότες να αναμένουν ότι θα μεταμορφώσει την επιχείρησή τους έως το 2030, παρά την αναμενόμενη μείωση του παγκόσμιου πληθωρισμού.
- Ο μετριασμός της κλιματικής αλλαγής είναι η τρίτη πιο μετασχηματιστική τάση συνολικά –και η κορυφαία τάση που σχετίζεται με την πράσινη μετάβαση–, ενώ η προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή κατατάσσεται στην έκτη θέση.
- Δύο δημογραφικές αλλαγές φαίνεται ότι μεταμορφώνουν ολοένα και περισσότερο τις παγκόσμιες οικονομίες και τις αγορές εργασίας: η γήρανση και η μείωση του πληθυσμού σε ηλικία εργασίας, κυρίως σε οικονομίες υψηλότερου εισοδήματος, και η επέκταση των πληθυσμών σε ηλικία εργασίας, κυρίως σε οικονομίες χαμηλότερου εισοδήματος.
- Ο γεωοικονομικός κατακερματισμός και οι γεωπολιτικές εντάσεις αναμένεται να οδηγήσουν τον μετασχηματισμό του επιχειρηματικού μοντέλου στο ένα τρίτο (34%) των οργανισμών που συμμετείχαν στην έρευνα, τα επόμενα πέντε χρόνια. Πάνω από το ένα πέμπτο (23%) των παγκόσμιων εργοδοτών εντοπίζει τους αυξημένους περιορισμούς στο εμπόριο και τις επενδύσεις, καθώς και στις επιδοτήσεις και τις βιομηχανικές πολιτικές (21%), ως παράγοντες που διαμορφώνουν τις δραστηριότητές τους.
- Η αναλυτική σκέψη παραμένει η πιο περιζήτητη βασική δεξιότητα μεταξύ των εργοδοτών, με επτά στις 10 εταιρείες να τη θεωρούν απαραίτητη το 2025. Ακολουθούν η ανθεκτικότητα και η ευελιξία, μαζί με την ηγεσία και την κοινωνική επιρροή.
- Η τεχνητή νοημοσύνη και τα μεγάλα δεδομένα βρίσκονται στην κορυφή της λίστας με τις ταχύτερα αναπτυσσόμενες δεξιότητες, ακολουθούμενες κατά πόδας από τα δίκτυα και την ασφάλεια στον κυβερνοχώρο, καθώς και την τεχνολογική εκπαίδευση.
- Μέχρι το 2030, λίγο περισσότεροι από τους μισούς εργοδότες (52%) αναμένουν να διαθέσουν μεγαλύτερο μερίδιο των εσόδων τους στους μισθούς, με μόνο το 8% να αναμένει ότι αυτό το μερίδιο θα μειωθεί. Οι μισθολογικές στρατηγικές καθοδηγούνται κυρίως από στόχους ευθυγράμμισης των μισθών με την παραγωγικότητα και την απόδοση των εργαζομένων και τον ανταγωνισμό για τη διατήρηση ταλέντων και δεξιοτήτων. Τέλος, οι μισοί εργοδότες σχεδιάζουν να αναπροσανατολίσουν την επιχείρησή τους ως απάντηση στην τεχνητή νοημοσύνη, τα δύο τρίτα σχεδιάζουν να προσλάβουν ταλέντα με συγκεκριμένες δεξιότητες τεχνητής νοημοσύνης, ενώ το 40% προβλέπει μείωση του εργατικού δυναμικού τους όπου η τεχνητή νοημοσύνη μπορεί να αυτοματοποιήσει εργασίες.
