Σήμερα 21 Σεπτεμβρίου είναι η Παγκόσμια Ημέρα Αλτσχάιμερ, μια χρόνια νευροεκφυλιστική νόσος, η οποία αρχίζει με αργούς ρυθμούς και επιταχύνει με τα χρόνια.

Η έναρξη της νόσου Αλτσχάιμερ είναι αργή και προοδευτική και τα συμπτώματα μπορούν να εκδηλώνονται με διαφορετικό τρόπο σε κάθε ασθενή και να επιδεινώνονται με την πρόοδο της νόσου.

Συνήθως (όχι όμως απαραίτητα) το πρώτο σύμπτωμα που παρατηρείται είναι οι διαταραχές μνήμης, ακολουθούμενο από τα υπόλοιπα.

Η νόσος αυτή σταδιακά οδηγεί στην προοδευτική πλήρη αποδιοργάνωση της προσωπικότητας του ασθενούς. Επιπλέον και τα άλλα ανοϊκά σύνδρομα μπορεί να εμφανίζουν ίδια ή παρόμοια εικόνα.

Σημειώνεται πως μέχρι σήμερα έχουν περιγραφεί πάνω από 100 είδη άνοιας, διαφορετικής αιτιολογίας. Τα συνηθέστερα είναι:

• η νόσος Αλτσχάιμερ, σε ποσοστό μεγαλύτερο του 50% του συνόλου.
• η αγγειακή άνοια, σε ποσοστό 20%.
• η άνοια με σωμάτια Lewy, σε ποσοστό 15%.

Τα κυριότερα συμπτώματα

Σύμφωνα με την Ελληνική Εταιρεία Νόσου Αλτσχάιμερ και Συγγενών Διαταραχών, τα κυριότερα συμπτώματα είναι τα εξής:

Διαταραχές της μνήμης

Το κυριότερο σύμπτωμα και ένα από τα πρώτα ύποπτα σημάδια, είναι η απώλεια μνήμης και ιδιαίτερα οι διαταραχές της πρόσφατης μνήμης ((π.χ. επανάληψη της ίδιας ερώτησης πολλές φορές). Όσο προχωράει η νόσος, η απώλεια μνήμης γίνεται εντονότερη και πιο πολύπλοκη σε σημείο που ο ασθενής μπορεί να ξεχάσει το όνομα του ή να μην μπορεί να αναγνωρίσει αγαπημένα του πρόσωπα.

Διαταραχές προσανατολισμού

Εμφανίζονται διαταραχές των οπτικοχωρικών δυνατοτήτων. Οι ασθενείς εμφανίζουν απώλεια προσανατολισμού,  χάνονται εύκολα στον δρόμο, ακόμα και στην γειτονιά τους, ξεχνώντας το πώς έφτασαν στον προορισμό τους ή τον τρόπο για να γυρίσουν πίσω. Αυτή η απώλεια προσανατολισμού συνοδεύεται και από διαταραχές της αίσθησης του χρόνου.

Δυσκολία στην εκτέλεση καθημερινών εργασιών

Όσοι υποφέρουν από Αλτσχάιμερ μπορεί να δυσκολεύονται να κατανοήσουν και να εκτελέσουν καθημερινές ασχολίες, όπως π.χ. να χρησιμοποιήσουν το τηλέφωνο, να μαγειρέψουν, να γράψουν μια επιστολή, καθώς ξεχνάνε τα βήματα αυτών των διαδικασιών που φαίνονται τόσο απλές. Αυτή η δυσκολία δεν πρέπει να συγχέεται με την δυσκολία που έχει κάποιος να λύσει ένα σύνθετο πρόβλημα.

Διαταραχές κριτικής ικανότητας

Ένα από τα σημάδια είναι η μειωμένη κριτική ικανότητα. Εκφάνσεις αυτής της διαταραχής είναι η αδυναμία λήψης αποφάσεων για τον εαυτό του και τους άλλους π.χ. να φοράει κάποιος γάντια και καπέλο μέσα στο καλοκαίρι.

Διαταραχές της ικανότητας κατανόησης και έκφρασης του λόγου

Οι ασθενείς με Αλτσχάιμερ εμφανίζουν δυσκολίες στον λόγο τους, ξεχνώντας λέξεις ή αντικαθιστώντας λέξεις με  άλλες, ασυνήθιστες.

Πέρα από τα προαναφερόμενα νοητικά προβλήματα που εντοπίζονται σε ασθενείς με Αλτσχάιμερ, υπάρχουν και ορισμένα συμπτώματα ψυχιατρικού χαρακτήρα, τα οποία απορρέουν από τις χημικές αλλαγές που συμβαίνουν στον εγκέφαλο του ασθενούς.

Προβλήματα διάθεσης και συμπεριφοράς

Αλλαγές στη διάθεση παρατηρούνται πολύ συχνά, καθώς οι ασθενείς μπορούν να περάσουν από την μια κατάσταση στην άλλη χωρίς κάποιον φανερό λόγο. (π.χ. από τον θυμό στην ηρεμία, ή από την κατάθλιψη στην χαρά).

Επίσης οι ασθενείς εμφανίζουν συχνά επιθετικότητα, ευερεθιστότητα, αρνητισμό, πείσμα κ.λπ., καθώς και παραληρήματα (π.χ. καχυποψία έναντι είτε ξένων είτε οικείων προσώπων) και ψευδαισθήσεις (κυρίως οπτικές, όπως π.χ. οικεία πρόσωπα από το παρελθόν που πιθανόν και να μη βρίσκονται εν ζωή).

Πώς αντιμετωπίζεται το Αλτσχάιμερ ;

Παρά το γεγονός ότι δεν υπάρχει δυνατότητα να σταματήσει η εξέλιξη της ασθένειας, τα τελευταία χρόνια χρησιμοποιούνται φαρμακευτικές ουσίες οι οποίες επιβραδύνουν την εξέλιξη της νόσου και ελέγχουν τα συμπτώματά της.

Επίσης, σημασία έχει η έγκαιρη διάγνωση της άνοιας γιατί αν και δεν υπάρχει ριζική θεραπεία, υπάρχουν σήμερα φάρμακα στην διάθεση μας που επιβραδύνουν την εξέλιξη της νοητικής έκπτωσης, παροδικά- ενώ υπάρχουν επίσης, φάρμακα που μπορούν να ελέγξουν σε σημαντικό βαθμό τα ψυχιατρικά συμπτώματα της νόσου.

Επιπλέον, σύμφωνα με την Ελληνική Εταιρεία Νόσου Αλτσχάιμερ και Συγγενών Διαταραχών,

Η θεραπευτική αντιμετώπιση νοητικών ελλειμμάτων περιλαμβάνει:

• Φαρμακευτική θεραπεία.
• Μη φαρμακευτικές παρεμβάσεις με νοητικές ασκήσεις (γραπτές ασκήσεις, ασκήσεις μέσω Η/Υ, ασκήσεις μέσω κινητικών εντολών, μουσικών ερεθισμάτων, αριθμητικών πράξεων, οπτικοακουστικού υλικού κ. ά..
• Φυσική άσκηση.
• Χορός.
• Δημιουργική απασχόληση με σκάκι, ζωγραφική, χορωδία κ.ά..
• Εκμάθηση χρήσης Η/Υ, ξένης γλώσσας.
• Θεατρική ομάδα.

Η θεραπευτική αντιμετώπιση συμπεριφορικών και συναισθηματικών διαταραχών περιλαμβάνει:

• Ψυχοθεραπευτικές ομάδες.
• Αντιμετώπιση άγχους με συμπεριφορικές τεχνικές (χαλάρωση, νοερή απεικόνιση κ. ά.).
• Πολυαισθητηριακές παρεμβάσεις – SNOEZELEN.
• Μουσικοκινητική.