«Το 2024 αναμένεται να είναι ένα έτος με σημαντικές πολιτικές αναταραχές και οικονομική αστάθεια. Καθώς οι χώρες που αντιπροσωπεύουν το 60% του παγκόσμιου ΑΕΠ οδεύουν στις κάλπες, οι κυβερνήσεις, οι επιχειρήσεις και τα νοικοκυριά υιοθετούν μια ευρέως διαδεδομένη στάση αναμονής, που πιθανότατα θα καθυστερήσει κρίσιμες οικονομικές αποφάσεις».
Αυτό είναι το βασικό συμπέρασμα των Οικονομικών Προβλέψεων 2023-2025 (Economic Outlook 2023-25) της Allianz Research, που προειδοποιεί ότι αυτή η αβεβαιότητα θα μπορούσε να λειτουργήσει ως «αρνητικό σοκ προσφοράς», αυξάνοντας δυνητικά τις τιμές και περιορίζοντας την παραγωγή, τις επενδύσεις και την κατανάλωση.
Ο κίνδυνος του λαϊκισμού
Σήμερα πάνω από το ένα τέταρτο των εθνών βρίσκονται υπό λαϊκιστική ηγεσία. Αυτός ο τύπος διακυβέρνησης συνδέεται με χαμηλές οικονομικές επιδόσεις, αλλά και αρνητικές παρεμβάσεις στη δικαστική ανεξαρτησία, ποιότητα εκλογών, ελευθερία του Τύπου, ενώ δημιουργεί ένα δυσμενές περιβάλλον για την καινοτομία.
Στην Ευρώπη η κατάσταση είναι επισφαλής, σημειώνει η έκθεση. Τα ζητήματα του πληθωρισμού και της μετανάστευσης έχουν τροφοδοτήσει τον δεξιό λαϊκισμό, εγείροντας ανησυχίες για τη σύνθεση του επερχόμενου Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου. Υπάρχει φόβος ότι μπορεί να κλίνει προς αντιπεριβαλλοντικές και αντιμεταναστευτικές θέσεις, εμποδίζοντας ενδεχομένως τη σημαντική πρόοδο σε τομείς όπως η θεσμική μεταρρύθμιση και η ενεργειακή ασφάλεια.
Δεν θα αποφύγει την ύφεση η Ευρωζώνη
Οι ΗΠΑ βρίσκονται σε τροχιά «ήπιας προσγείωσης», παρά το γεγονός ότι αντιμετωπίζουν αντίξοες οικονομικές συνθήκες. Η αμερικανική οικονομία, η οποία επεκτάθηκε κατά 2,4% το 2023, αναμένεται να συνεχίσει να αναπτύσσεται, αν και με βραδύτερο ρυθμό. Οι ισχυροί ισολογισμοί των νοικοκυριών και των επιχειρήσεων έχουν θέσει γερές βάσεις που στηρίζονται από οικονομικούς ελιγμούς όπως η επιμήκυνση των λήξεων του χρέους και το κλείδωμα σε χαμηλά επιτόκια πριν από τη νομισματική σύσφιξη της Fed. Ωστόσο, ορισμένα τμήματα της οικονομίας επιβαρύνονται υπό τα υψηλά επιτόκια, με τις καθυστερήσεις καταναλωτικών δανείων να αυξάνονται και μια αισθητή επιβράδυνση στις κυκλικές προσλήψεις.
Αντίθετα, η Ευρωζώνη παλεύει με σχεδόν μηδενική ανάπτυξη και προβλέπεται να βυθιστεί για λίγο σε τεχνική ύφεση. Ωστόσο, η Allianz Research είναι συγκρατημένα αισιόδοξη για ανάκαμψη στο δεύτερο εξάμηνο του 2024. Η χαλάρωση των νομισματικών πολιτικών και η μείωση των πιέσεων της ενεργειακής κρίσης αναμένεται να ενισχύσουν την ανάκαμψη.
Η μείωση του πληθωρισμού και η αναμενόμενη αύξηση των μισθών θα μπορούσαν να αναζωογονήσουν τις καταναλωτικές δαπάνες, οδηγώντας ενδεχομένως σε ανάκαμψη της οικονομικής δραστηριότητας σε ολόκληρη την ήπειρο.
Και οι δύο περιοχές, ωστόσο, αντιμετωπίζουν σημαντικούς κινδύνους. Η ανάκαμψη της Ευρωζώνης είναι εύθραυστη, με πιθανές απειλές όπως μια βαθύτερη ύφεση, μια ταραγμένη αγορά εμπορικών ακινήτων και γεωπολιτικές εντάσεις. Ομοίως, η οικονομία των ΗΠΑ θα μπορούσε να αποσταθεροποιηθεί από εξωτερικούς κραδασμούς.
Μείωση επιτοκίων από το καλοκαίρι του 2024
Αν και οι κεντρικές τράπεζες διατηρούν μια επιθετική στάση στα επιτόκια για να μην βρεθούν να κάνουν λάθος για τον πληθωρισμό δεύτερη φορά, η Allianz Research εκτιμά ότι «θα μπορούσαν να αρχίσουν να χαλαρώνουν τις νομισματικές πολιτικές το καλοκαίρι του 2024 για να εξισορροπήσουν την οικονομική ανάπτυξη και τον έλεγχο του πληθωρισμού».
«Η Τράπεζα της Αγγλίας, η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα και η Federal Reserve είναι έτοιμες να εφαρμόσουν μέτριες μειώσεις επιτοκίων, αντανακλώντας μια στρατηγική για την αποφυγή υποτίμησης των κινδύνων πληθωρισμού. Αυτή η αλλαγή θα σηματοδοτήσει μια κρίσιμη συγκυρία στη διαδικασία ανάκαμψης της παγκόσμιας οικονομίας» αναφέρει η έκθεση.
Αύξηση των ευρωπαϊκών εξαγωγών
Σε παγκόσμιο επίπεδο, το εμπόριο αναμένεται να ανακάμψει μέτρια, κυρίως χάρη στις ευρωπαϊκές και ασιατικές οικονομίες. Το 2023, ο όγκος του εμπορίου συρρικνώθηκε κατά περίπου 0,4% σε ετήσια βάση. Η πτώση οφείλεται κυρίως στην επιβράδυνση της ευρωπαϊκής οικονομίας και στη συνεχιζόμενη ενεργειακή κρίση που επηρεάζει τον μεταποιητικό τομέα.
Για το 2024, αναμένεται μέτρια αύξηση 3% στον όγκο του παγκόσμιου εμπορίου. Η Ευρώπη αναμένεται να ανακάμψει από την εμπορική ύφεση, με σημαντικές συνεισφορές από την Ασία.
Οι κρίσιμες ευρωπαϊκές χώρες όπως η Γαλλία, η Γερμανία, η Ιταλία και η Ολλανδία προβλέπεται να δουν σημαντικά κέρδη στις εξαγωγές, ενισχύοντας συλλογικά το παγκόσμιο εμπόριο, παρά τις αυξήσεις αυτές που δεν αντιπροσωπεύουν τεράστια ώθηση για τις εγχώριες οικονομίες τους.
Ωστόσο, η οικονομική κατάσταση της Κίνας παραμένει περίπλοκη. Η χώρα αντιμετωπίζει ύφεση στον τομέα των ακινήτων και ιστορικά χαμηλή εμπιστοσύνη, επηρεάζοντας τις καταναλωτικές δαπάνες. Παρά την ανάκαμψη στις αξίες και τους όγκους των εξαγωγών, η βιωσιμότητα αυτής της ανάπτυξης είναι αμφίβολη.
Οι κίνδυνοι για τις επιχειρήσεις
«Οι επιχειρήσεις έχουν προσαρμοστεί στο περιβάλλον υψηλών επιτοκίων, με τις μεγαλύτερες επιχειρήσεις να τα πηγαίνουν καλύτερα από τις μικρότερες. Ωστόσο, οι κλάδοι των κατασκευών, των ακινήτων, των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και των υπηρεσιών κοινής ωφέλειας αντιμετωπίζουν σημαντικές προκλήσεις λόγω της υψηλής μόχλευσης και των σημαντικών υποτιμήσεων των περιουσιακών στοιχείων, ιδίως σε γραφεία και αιολικά περιουσιακά στοιχεία» αναφέρει η έκθεση.
Αν και η Allianz Research δεν προβλέπει κίνδυνο εκτεταμένων εταιρικών χρεοκοπιών, οι πιο αδύναμες εταιρείες με υψηλή μόχλευση και μεγάλη εξάρτηση από εξωτερική χρηματοδότηση θα αντιμετωπίζουν ολοένα και μεγαλύτερες προκλήσεις το 2024.
