Έργα συνολικού ύψους πάνω από 4 δις περιλαμβάνει το αναπτυξιακό πρόγραμμα του Διαχειριστή Μεταφοράς Ηλεκτρισμού (ΑΔΜΗΕ) και γι αυτό έχει σηκωθεί τόση …σκόνη γύρω από την εταιρεία, τη διοίκηση, τις πιθανές αλλά όχι σίγουρες ανακατατάξεις και τις εργολαβίες το τελευταίο διάστημα.

Οι κινέζοι δεν θέλουν πλέον τον Μανουσάκη

Η Κινεζική εταιρεία State Grid που είναι μέτοχος μειοψηφίας του ΑΔΜΗΕ, εκδήλωσε για πρώτη φορά δημόσια τις διαφωνίες της για την πορεία υλοποίησης του έργου Κρήτης –Αττικής και μίλησε για παρεκκλίσεις στις τεχνικές προδιαγραφές της μεγάλης διασύνδεσης ουσιαστικά αίροντας την εμπιστοσύνη της στη διοίκηση Μανουσάκη.

Το κινεζικό βέτο έρχεται 6 μήνες πριν την λήξη της θητείας του κ.Μανουσάκη, για την οποία οι πληροφορίες των τελευταίων ημερών ήθελαν να παρατείνεται. Από την πλευρά της διοίκησης η απάντηση είναι πως «το πρόγραμμα υλοποιείται κανονικά και υπάρχει σταθερή προσήλωση στη θωράκιση των ηλεκτρικών υποδομών της χώρας».

Η State Grid προ ημερών στο διοικητικό συμβούλιο διαφώνησε ανοιχτά με την διαδικασία και αρνήθηκε να εγκρίνει την παράταση της θητείας του κ. Μανουσάκη.

Το ερώτημα τώρα είναι τι θα πράξει η κυβέρνηση, αν δηλαδή θα συνεχίσει να στηρίζει την διοίκηση του ΑΔΜΗΕ ή θα την αλλάξει καθώς είναι η μοναδική που επιλέχθηκε από τον ΣΥΡΙΖΑ και παραμένει στη θέση της.

«Από τον ευρύτερο κυβερνητικό χώρο υπάρχουν μεγάλες γκρίνιες για τη διοίκηση Μανουσάκη, αλλά υπάρχει και μία βασική …σταθερά που τον στηρίζει» σχολιάζει με νόημα υφυπουργός με χαρτοφυλάκιο από άλλο χώρο, εκτός του ενεργειακού.

«Όλοι ανεξαιρέτως οι μεγάλοι και μεσαίοι εμπλεκόμενοι στην ενέργεια επιχειρηματίες, παράγοντες, παραγοντίσκοι και νταλαβεριτζήδες τρέχουν γύρω από τα έργα του ΑΔΜΗΕ σε ένα άνευ προηγουμένου καρουζέλ για να ντιλάρουν, να τάξουν, να κερδίσουν, να γράψουν θέσεις που λέγαμε και παλιά στο Χρηματιστήριο. Καταλαβαίνεις ότι είναι πολλά τα λεφτά» μας λέει σύμβουλος της ΡΑΕ που παρακολουθεί τα θέματα και καταλήγει: «βέβαια τα …κλειδιά της ευτυχίας , δηλαδή τα κουμάντα, τα κρατάει έμπειρο και σοβαρό πρόσωπο περί τα μεγάλα έργα, ο οποίος μάλιστα πρόλαβε και πήρε και τα αντικλείδια, οπότε οι Κινέζοι και οι πρόσφατοι επιχειρηματικοί σύμμαχοί τους με μεγάλη δυσκολία θα ξαναμοιράσουν την τράπουλα, αλλά βέβαια στην Ελλάδα ποτέ δεν ξέρεις!».

Η State Grid ελέγχει το 24% των μετοχών του ΑΔΜΗΕ και η σκληρή κόντρα της με τη διοίκηση της εταιρίας είναι σχετικά πρόσφατη αφού μέχρι πριν λίγους μήνες φαινόταν να υπάρχει ελληνοκινεζική σύμπνοια.

Η αναπληρώτρια διευθύνουσα σύμβουλος του ΑΔΜΗΕ κ. Τσεν Ντόνγκ, έστειλε επιστολή προς την κυβερνητική πλευρά στην οποία αναφέρεται σε «απόκλιση των τεχνικών προδιαγραφών μεταξύ ΑΔΜΗΕ και Αναδόχου στο έργο Κρήτης –Αττικής που εγκυμονεί κινδύνους για την υλοποίηση» και συνεχίζει πως «η State Grid έχει ευθύνη να ενημερώσει την πολιτεία προκειμένου ούτε η ελληνική κυβέρνηση ούτε η Κινεζική εταιρεία να κατηγορηθούν για αμέλεια αλλά και για υπονόμευση των εθνικών συμφερόντων της χώρας».

Οι Κινέζοι αναφέρουν μεταξύ άλλων την (κατά την εκτίμησή τους) πλήρη αδυναμία του συστήματος να επεκταθεί σε μελλοντική διασύνδεση προς την Κύπρο ή την Αίγυπτο και ομιλούν για μεγάλες παραλείψεις στην υποδομή και στη σύνδεση του Euroasia Interconnector που αρχικά αποτελούσε ενιαίο έργο.

Παράλληλα, εκτιμούν ότι «ο ανάδοχος δεν έχει μειώσει τον κίνδυνο κατάρρευσης του δικτύου ηλεκτρικής ενέργειας στην Κρήτη και στο υποθαλάσσιο καλώδιο λόγω τεχνικών αδυναμιών, άρα υπάρχει πιθανότητα διακοπής της ηλεκτροδότησης της Κρήτης εάν το έργο προχωρήσει με τις τρέχουσες προδιαγραφές».

Τέλος ομιλούν για έλλειψη συντονισμού ΑΔΜΗΕ και αναδόχου και επισείουν τον κίνδυνο το συνολικό κόστος του έργου να ξεπεράσει κατά πολύ το αρχικό 1 δις ευρώ.

Τι απαντά η διοίκηση του ΑΔΜΗΕ – Το πλάνο και οι υποδομές

Από την πλευρά της διοίκησης η έμμεση απάντηση αναφέρεται στο δεκαετές πλάνο της εταιρείας.

Για το επίμαχο έργο της διασύνδεσης Κρήτης – Αττικής που υλοποιεί η θυγατρική Εταιρεία του ΑΔΜΗΕ «Αριάδνη Interconnection», αναφέρουν πως θα ολοκληρωθεί κανονικά το 2024. Το έργο, με συνολικό προϋπολογισμό που υπερβαίνει το 1 δισ. ευρώ, θα συνδέσει τη Δυτική Αττική με το Ηράκλειο Κρήτης με ηλεκτρικά καλώδια μήκους 340 χλμ., υπερυψηλής τάσης 500 kV και συνολικής ισχύος 1.000 MW.

Για την υποδομή των ΑΠΕ που θα κατασκευαστούν, ο ΑΔΜΗΕ προβλέπει στο αναπτυξιακό του την κατασκευή 52 νέων υποσταθμών ανύψωσης παραγωγών ΑΠΕ έως το 2032, μέσω των απαραίτητων επενδύσεων στο δίκτυο μεταφοράς. Σύμφωνα με τα στοιχεία του Διαχειριστή, αυτή τη στιγμή υπάρχουν 71 υποσταθμοί αυτού του είδους και σχεδιάζονται άλλοι 52 για ένα σύνολο 123 υποσταθμών.

Επίσης, σχεδιάζονται 4 νέα ΚΥΤ (Κέντρα Υπερυψηλής τάσης) ζεύξης, 8 νέοι υποσταθμοί υποβιβασμού-ζεύξης, εννέα υποσταθμοί καταναλωτών ΥΤ-ορυχείων και 10 υποσταθμοί ανύψωσης σταθμών παραγωγής. Στο σύνολο οι υποσταθμοί και τα ΚΥΤ προβλέπεται να φτάσουν από τους 384 σήμερα σε 477 το 2032.

Στη γραμμή εκκίνησης βρίσκεται η τέταρτη και τελευταία φάση της διασύνδεσης των Κυκλάδων, με την οποία η Σαντορίνη, η Φολέγανδρος, η Μήλος και η Σέριφος θα συνδεθούν με τον ηπειρωτικό κορμό με καλώδια συνολικού μήκους 350 χιλιομέτρων.

Το έργο έχει συνολικό προϋπολογισμό 410 εκατ. ευρώ και συγχρηματοδοτείται από το Ταμείο Ανάκαμψης με 165 εκατ. ευρώ.

Η κατασκευαστική φάση για το πρώτο σκέλος του έργου, που αφορά στη διασύνδεση Σαντορίνης-Νάξου, αναμένεται να ξεκινήσει το αμέσως επόμενο διάστημα και να ολοκληρωθεί το 2023. Στις αρχές του 2022 θα πραγματοποιηθούν και οι διαγωνισμοί για τα τρία υπόλοιπα νησιά των νοτιοδυτικών Κυκλάδων που θα διασυνδεθούν με την Αττική μέσω Λαυρίου, έναν χρόνο αργότερα, το 2024.

Πάνω από 8500 μεγαβάτ οι ΑΠΕ

Σύμφωνα με τον ΑΔΜΗΕ, έως και τον Οκτώβριο του 2021, στο διασυνδεδεμένο δίκτυο λειτουργούσαν σταθμοί ΑΠΕ συνολικής εγκατεστημένης ισχύος 8.541 Μεγαβάτ, εκ των οποίων τα 4293 Μεγαβάτ αφορούν αιολικά πάρκα και τα 3787 Μεγαβάτ φωτοβολταϊκά. Παράλληλα, από τους δύο Διαχειριστές ΑΔΜΗΕ και ΔΕΔΔΗΕ έχουν χορηγηθεί οριστικές προσφορές σύνδεσης σε μονάδες ΑΠΕ συνολικής εγκατεστημένης ισχύος που υπερβαίνει τα 5.800 Μεγαβάτ.

«Τα έργα που έχουν κατοχυρώσει το δικαίωμα να συνδεθούν στο Δίκτυο και στο Σύστημα μέσω Οριστικών Προσφορών Σύνδεσης με τους δύο Διαχειριστές αλλά και οι μονάδες ΑΠΕ που εντάσσονται στο Σχέδιο Δίκαιης Αναπτυξιακής Μετάβασης και το δυναμικό ΑΠΕ που προκύπτει ως δυνατότητα στα νησιά που διασυνδέονται (Κυκλάδες, Κρήτη, Δωδεκάνησα, Β. Αιγαίο) μας δίνουν πράσινο χαρτοφυλάκιο συνολικής ισχύος περί τα 19,5 Γιγαβάτ, δηλαδή κοντά στα 20.000 Μεγαβάτ» λέει στέλεχος του ΥΠΕΝ.

Η ισχύς αυτή υπερβαίνει τον στόχο του 2030 (15,1 Γιγαβάτ) και προσεγγίζει τον στόχο για ΑΠΕ ισχύος 20 Γιγαβάτ στην ηλεκτροπαραγωγή, που αναμένεται να προβλέπει η επικείμενη αναθεώρηση του ΕΣΕΚ. Μάλιστα, στην παραπάνω εκτίμηση δεν έχει ληφθεί υπόψη η δυνατότητα που διαφαίνεται για την ανάπτυξη θαλάσσιων αιολικών πάρκων στην επόμενη δεκαετία.

Σβήνουν με αργούς ρυθμούς οι ντιζελοκίνητοι σταθμοί

Μετά το 2024, αφού ολοκληρωθεί και η τελική φάση της ηλεκτρικής διασύνδεσης των Κυκλάδων με το ηπειρωτικό σύστημα μεταφοράς, θα σβήσουν οι περισσότερες ακριβές ντιζελοκίνητες μονάδες ηλεκτροπαραγωγής των νησιών.

Ο ΑΔΜΗΕ στο δεκαετές πρόγραμμα ανάπτυξης ως το 2032 περιγράφει ποιες μονάδες και πότε θα αποσυρθούν προτείνοντας για αυτές τη σταδιακή απόσυρσή τους. Κρίνει, όμως, αναγκαία τη διατήρηση συνολικής ισχύος 100 MW σε εφεδρεία προκειμένου να καλυφθούν οι ανάγκες ηλεκτρισμού σε περίπτωση απώλειας μίας εκ των δύο ή και των δύο ταυτόχρονα διασυνδέσεων Θήρας – Νάξου και Λαυρίου – Σερίφου.

Για το σκοπό αυτό έχουν επιλεγεί η θέση σε κατάσταση εφεδρείας μετά την ολοκλήρωση της διασύνδεσης των Κυκλάδων, 50 MW στον ΑΣΠ Πάρου και 50 MW στον ΑΣΠ Θήρας.

Υποδομές για μικρές φορητές μονάδες

Σύμφωνα με το πρόγραμμα του ΑΔΜΗΕ, για την αντιμετώπιση εξαιρετικά δυσμενών καταστάσεων που ενδέχεται να ανακύψουν σε ενδεχόμενη ταυτόχρονη απώλεια δύο υποβρυχίων καλωδιακών διασυνδέσεων Υπερυψηλής Τάσης που τροφοδοτούν το ίδιο νησί, κρίνεται απαραίτητο, με τη σύμφωνη γνώμη της Ρυθμιστικής Αρχής, στους χώρους όπου σβήνουν οι ντιζελοκίνητες μονάδες (Άνδρου, Σύρου, Μυκόνου, Σερίφου και Μήλου) να αναπτυχθεί από τον Παραγωγό κατάλληλη υποδομή (εξοπλισμός, απαιτούμενες δεξαμενές) και να γίνουν οι απαραίτητες ενέργειες ώστε να υπάρχει δυνατότητα σύνδεσης φορητών μονάδων παραγωγής για λόγους κάλυψης των κρίσιμων φορτίων των νησιών σε συνθήκες έκτακτης ανάγκης κατ’ αντιστοιχία των προβλεπόμενων στο «Σχέδιο Αντιμετώπισης Εκτάκτων Αναγκών στα Μη Διασυνδεδεμένα Νησιά».

Ο διαθέσιμος ηλεκτρικός «χώρος» ανά περιφέρεια 

Διαθέσιμο ηλεκτρικό «χώρο» που σε καμία Περιφέρεια δεν θα υπολείπεται των 600 Μεγαβάτ, εκτιμά ο ΑΔΜΗΕ ότι θα «φέρει» η ανάπτυξη του συστήματος μεταφοράς, μέσω των έργων ενίσχυσης που προγραμματίζονται στο πλαίσιο του νέου 10ετους Προγράμματος 2023-2032, το οποίο τέθηκε από χθες στη δημόσια διαβούλευση.

Μάλιστα, οι εκτιμήσεις του Διαχειριστή έχουν γίνει χωρίς να ληφθεί υπόψη η προοπτική εγκατάστασης μονάδων αποθήκευσης. «Στην περίπτωση εγκατάστασης σταθμών αποθήκευσης σε συνάρτηση με την παροχή υπηρεσιών αποσυμφόρησης από αυτούς, το περιθώριο ανάπτυξης νέων Σταθμών ΑΠΕ διευρύνεται και θα γίνει νεότερη εκτίμηση λαμβάνοντας υπόψη το μέγεθος και τα τεχνικά χαρακτηριστικά των Αποθηκευτικών Σταθμών», αναφέρει χαρακτηριστικά στο Πρόγραμμα.

Έτσι, ο μεγαλύτερος ηλεκτρικός «χώρος» θα δημιουργηθεί στην Κεντρική Μακεδονία, με 4.400 Μεγαβάτ σε υψηλή και υπερυψηλή τάση, ενώ ακολουθούν η Ανατολική Μακεδονία-Θράκη με 2450 Μεγαβάτ και η Αττική με 2.450 Μεγαβάτ. Σημαντικά διαθέσιμα περιθώρια ισχύος θα δημιουργηθούν επίσης και στα νησιά με τις ηλεκτρικές διασυνδέσεις, αγγίζοντας τα 760 Μεγαβάτ στην Κρήτη, τα 470 Μεγαβάτ στα Δωδεκάνησα και τα 400 Μεγαβάτ στο Βορειοανατολικό Αιγαίο.

Τα διαθέσιμα περιθώρια έχουν υπολογιστεί από τον ΑΔΜΗΕ ανά περιοχή του συστήματος μεταφοράς, θεωρώντας σταθερές τις συνδέσεις στις υπόλοιπες περιοχές ανά περίπτωση. Κατά συνέπεια, ισχύουν ανά περιοχή και όχι σωρευτικά για το σύστημα, καθώς η σύνδεση νέων μονάδων ΑΠΕ σε κάθε περιοχή έχει επίδραση στο σύνολο του συστήματος.

Την ίδια στιγμή, στέλεχος του ΑΔΜΗΕ επισημαίνει πως «ο διαθέσιμος ηλεκτρικός χώρος θα μπορούσε να διευρυνθεί περαιτέρω, στην περίπτωση θεσπιστεί η επιβολή ελεγχόμενων λειτουργικών περιορισμών (περικοπές) σε περιορισμένη κλίμακα επί της παραγωγής των μονάδων ΑΠΕ, σε συνθήκες συμφόρησης των διασυνδετικών δικτύων».

Το σχέδιο εγκρίθηκε ήδη από το ΥΠΕΝ και η ρύθμιση θα πάει στις διατάξεις για το δεύτερο «κύμα» απλοποίησης της αδειοδότησης νέων έργων ΑΠΕ, στο νομοσχέδιο που βρίσκεται στα σκαριά και θα περιλαμβάνει επίσης την αποθήκευση και τα υπεράκτια αιολικά.