Νέες αβεβαιότητες για τις ΑΠΕ: H συνέχεια (και η λύση;) στο ΣτΕ

Σε φάση εκκρεμότητας μπαίνουν για μία ακόμη φορά οι τιμολογήσεις των ΑΠΕ, κυρίως των αιολικών και φωτοβολταϊκών με απροσδιόριστες συνέπειες για χιλιάδες παραγωγούς αλλά και για τα οικονομικά του Δημοσίου σε μια κρίσιμη φάση για τη χώρα.

Όπως είναι γνωστό οι ΑΠΕ είχαν συγκεκριμένη και προκαθορισμένη τιμή εισόδου στο σύστημα διανομής ηλεκτρικής ενέργειας. Κάθε παραγωγός γνώριζε εκ των προτέρων την τιμή πώλησης της ενέργειας που παράγει, στο Σύστημα Ηλεκτρισμού στο οποίο κάποτε κυριαρχούσε μονοπωλιακά η ΔΕΗ που έκανε όλες τις δουλειές. Με την απελευθέρωση της ενεργειακής αγοράς οι συνθήκες άλλαξαν και δημιουργήθηκαν μηχανισμοί λειτουργίας της αγοράς π.χ. Διαχειριστής Μεταφοράς (ΑΔΜΗΕ) και Ρυθμιστής Αγοράς (ΡΑΕ).

Οι ΑΠΕ για λόγους διείσδυσης στο ενεργειακό ισοζύγιο είχαν σχετικά προνομιακή τιμολόγηση και πρόσβαση. Σταδιακά και με το πέρασμα του χρόνου αυτή η επιδότηση των ΑΠΕ επιβάρυνε το Σύστημα και φυσικά όλη η χρέωση κατέληγε σε βάρος του Προϋπολογισμού.

Πώς αντιμετωπίστηκε η «μαύρη τρύπα»

Αυτή η «μαύρη τρύπα» που δημιουργήθηκε, αντιμετωπίστηκε πέρυσι το φθινόπωρο από το ΥΠΕΝ και τον τότε Υπουργό κ. Κ. Χατζηδάκη αφού η κατάσταση είχε φθάσει σε αδιέξοδο οικονομικά. Το ΥΠΕΝ προχώρησε τότε, για να σώσει το σύστημα στην επιβολή της έκτακτης εισφοράς 6% επί του ετήσιου κύκλου εργασιών των παραγωγών ρεύματος για το 2020. Αυτό βεβαίως ήταν απαραίτητο αφού το έλλειμμα που είχε δημιουργηθεί το πλήρωνε τελικά το κράτος, άρα ο φορολογούμενος, αλλά ήταν και ξαφνική αλλαγή της συμφωνίας του κράτους έναντι των επενδυτών που είχαν υπογράψει και επενδύσει με σταθερούς όρους στις συμβάσεις σύνδεσης με το δίκτυο. Με αυτήν την επιβάρυνση οι ηλεκτροπαραγωγοί με έργα που λειτουργούν πριν τις 31 Δεκεμβρίου του 2015 έχασαν συνολικά 110 εκ. ευρώ και λογικά εγκάλεσαν το κράτος για «αθέτηση συμφωνίας».

Έτσι όμως καλύφθηκε το έλλειμμα και διασφαλίστηκε η οικονομική βιωσιμότητα του Ειδικού Λογαριασμού για τις ΑΠΕ (ΕΛΑΠΕ). Αυτό είχε ξαναγίνει με το λεγόμενο «new deal του 2014» οπότε η τότε κυβέρνηση Σαμαρά επέβαλλε έκτακτες εισφορές αναδρομικά από το Νοέμβριο του 2012 για να αντιμετωπιστεί το έλλειμμα στον ΕΛΑΠΕ. Το μέτρο δεν κάλυψε τη μαύρη τρύπα με αποτέλεσμα να ακολουθήσει υποχρεωτικό κούρεμα στις ταρίφες αποζημίωσης των παραγωγών, δηλαδή στην τιμή αγοράς της ηλεκτρικής ενέργειας από ΑΠΕ, από το Σύστημα (παλιότερα λεγόταν ΔΕΣΜΗΕ να θυμίσουμε).

Οι παραγωγοί ΑΠΕ λένε τώρα πως «με την απόφαση του ΥΠΕΝ γυρίζουμε 8 χρόνια πίσω, το Νοέμβριο 2012, όταν και πάλι είχε επιβληθεί έκτακτη εισφορά στις Α.Π.Ε. χωρίς όμως να επιλυθεί το πρόβλημα του ΕΛΑΠΕ. Επομένως η εισφορά που ισχύει πάλι ούτε νέα είναι, ούτε έκτακτη, ούτε εφάπαξ. Με αυτή την έννοια δεν συνάδει με τις διαβεβαιώσεις της Πολιτείας ότι τέτοια μέτρα δεν θα επαναληφθούν, ούτε με το σκεπτικό της απόφασης του Συμβουλίου της Επικρατείας για την εισφορά του 2012».

Ζήτησαν μάλιστα ολόκληρη τη μελέτη της ΡΑΕ ως προς το ακριβές μέγεθος του ανοίγματος στον ΕΛΑΠΕ αλλά και ως προς τη μελλοντική του βιωσιμότητα. Επιπλέον, οι επενδυτές των ΑΠΕ δεν γνωρίζουν τον ακριβή χρονικό ορίζοντα των μέτρων που ανακοινώθηκαν.

Η προσφυγή στο ΣτΕ και η αρμοδιότητα

Ακολούθησαν τότε προσφυγές στο ΣτΕ εναντίον της αναθεώρησης του λεγόμενου new deal του Ν. 4254/2014 για την αποτίμηση της ισχύος του νόμου, του, με το οποίο επιβλήθηκαν οι μειώσεις στις συμβολαιοποιημένες ταρίφες των έργων ΑΠΕ.

Το ΣτΕ διά του αρμοδίου Τμήματος στο οποίο παραγωγοί ΑΠΕ είχαν προσφύγει, δήλωσε αρχικά αναρμοδιότητα στην εξέταση της ουσίας των αιτήσεων ακύρωσης των παραγωγών, άρα δεν πήρε θέση για τη συνταγματικότητα του «new deal του 2014» και της συμβατότητάς του με το ευρωπαϊκό δίκαιο.

Όμως, όταν επανήλθαν οι δικηγόροι των παραγωγών, το ΣτΕ αναθεώρησε και τώρα η υπόθεση παραπέμπεται στην Ολομέλεια του Ανωτάτου Δικαστηρίου οπότε το Μάρτιο αν δεν υπάρξει αναβολή θα αποφανθεί συνολικά για όλα τα θέματα που έχουν τεθεί.

Κύκλοι των παραγωγών ΑΠΕ μας έλεγαν πως «η νέα αναδρομική έκτακτη εισφορά δεν συνιστούσε τελικά εξαίρεση, αλλά έγινε τακτική και μόνιμη οπότε για μας είναι παράνομη».

Η απόφαση του ΣτΕ θα είναι κρίσιμη αλλά εάν ακυρώσει το λεγόμενο new deal του Ν. 4254/2014 θα ανατρέψει ολόκληρο το σκηνικό, θα επιστρέψει μεν χρήματα στους παραγωγούς ΑΠΕ αλλά θα επιβαρύνει εκ νέου το Δημόσιο με εκατοντάδες εκατομμύρια!

Πάντως με τις τελευταίες ρυθμίσεις, ο Ειδικός Λογαριασμός ΑΠΕ (ΕΛΑΠΕ), θα γίνει πλεονασματικός κατά 26 εκατ. ευρώ στο τέλος της χρονιάς. Το αποτέλεσμα προκύπτει υπολογίζοντας τα μέτρα που έχει λάβει και ανακοινώσει το ΥΠΕΝ τον περασμένο Νοέμβριο με στόχο να ενισχυθούν οι εισροές του ΕΛΑΠΕ και να αντιμετωπιστεί το πρόβλημα βιωσιμότητας του λογαριασμού.

Έχουν υπολογιστεί γι αυτό έσοδα 92 εκατ. ευρώ από το πράσινο τέλος στο πετρέλαιο κίνησης, 25 εκατ. ευρώ από το ειδικό τέλος παραγωγού ηλεκτρικής ενέργειας από ΑΠΕ, καθώς και έσοδα 66 εκατ. ευρώ λόγω της αύξησης από 65 σε 78% του ποσοστού από τις δημοπρασίες δικαιωμάτων εκπομπής αερίου του θερμοκηπίου. Για τα δικαιώματα έχει υπολογιστεί μέση τιμή στα 32,22 ευρώ ανά τόνο. Επίσης στους υπολογισμούς του διαχειριστή έχει συμπεριληφθεί χρέωση προμηθευτή 2 ευρώ ανά Μεγαβατώρα (MWh) αλλά και η έκτακτη εισφορά 6% επί των πωλήσεων ηλεκτρικής ενέργειας των ΑΠΕ το 2020.

Κορυφαίο στέλεχος του ΥΠΕΝ μας έλεγε πως «η κερδοφορία του ΕΛΑΠΕ είναι καθοριστικής σημασίας για τις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας, αφού εγγυάται την ομαλή λειτουργία της αγοράς και την αποπληρωμή των παραγωγών. Σας θυμίζω πως εξαιτίας των ελλειμμάτων στον ΕΛΑΠΕ, οι καθυστερήσεις στις αποπληρωμές των παραγωγών είχαν φτάσει έως και τους 9 μήνες, ενώ τα προβλήματα επανήλθαν κυρίως εξαιτίας των επιπτώσεων της κρίσης της πανδημίας. Αυτό θέλουμε να πετύχουμε τώρα και να λειτουργήσει ομαλά η αγορά. Πιστεύουμε πως και το ΣτΕ θα δεί το ζήτημα με αυτό το πρίσμα».

Η συνέχεια (και το τέλος;) στο Ανώτατο Ακυρωτικό Δικαστήριο της χώρας.